Τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία και η ανοικοδόμηση της Ουκρανίας

Πρόταση για ρωσικά περιουσιακά στοιχεία: 5 κύρια συμπεράσματα

«Δεν έχω εντυπωσιαστεί ακόμα, επιτρέψτε μου να το θέσω έτσι», δήλωσε ο Βέλγος πρωθυπουργός Μπαρτ Ντε Βέβερ σε τηλεοπτικά σχόλια πριν από την παρουσίαση της πρότασης το απόγευμα της

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι ανένδοτη ότι έχει κάνει ό,τι ήταν απαραίτητο για να αντιμετωπίσει τις ανησυχίες του Βελγίου σχετικά με ένα χρηματοδοτικό πακέτο αξίας έως και 210 δισεκατομμυρίων ευρώ για τη χρηματοδότηση της άμυνας της Ουκρανίας έναντι της Μόσχας.

Η εκτελεστική εξουσία της ΕΕ αποκάλυψε το πακέτο την Τετάρτη, το οποίο αναφέρθηκε για πρώτη φορά από το POLITICO , το οποίο αξιοποιεί την μετρητά της αξίας των παγωμένων ρωσικών κρατικών περιουσιακών στοιχείων σε ολόκληρη την Ένωση - με τη μερίδα του λέοντος να βρίσκεται στο Βέλγιο. Η βελγική κυβέρνηση φοβάται ότι η κίνηση αυτή θα προκαλέσει ρωσικά αντίποινα, αλλά, χωρίς υποστήριξη, το πολεμικό ταμείο της Ουκρανίας αναμένεται να αδειάσει τον Απρίλιο.

Οι διπλωμάτες βρίσκονται τώρα σε έναν αγώνα δρόμου με τον χρόνο για να εξετάσουν λεπτομερώς την πρόταση πριν οι ηγέτες της ΕΕ συγκεντρωθούν στις Βρυξέλλες στις 18 Δεκεμβρίου για να αποφασίσουν εάν θα προχωρήσουν με την πρωτοβουλία ή θα καλύψουν τις χρηματοδοτικές ανάγκες της Ουκρανίας με χρήματα των δικών τους φορολογουμένων. Το κύριο εμπόδιο παραμένει η αντίθεση της βελγικής κυβέρνησης στο δάνειο.

«Δεν έχω εντυπωσιαστεί ακόμα, επιτρέψτε μου να το θέσω έτσι», δήλωσε ο Βέλγος πρωθυπουργός Μπαρτ ντε Βέβερ σε τηλεοπτικά σχόλια πριν από την παρουσίαση της πρότασης το απόγευμα της Τετάρτης. «Δεν πρόκειται να θέσουμε κινδύνους που αφορούν εκατοντάδες δισεκατομμύρια... στους ώμους του Βελγίου. Ούτε σήμερα, ούτε αύριο, ποτέ».

Το Βέλγιο φοβάται ρωσικά αντίποινα εναντίον του κράτους και του χρηματοπιστωτικού θεματοφύλακα που κατέχει τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία, Euroclear. Η κυβέρνηση απαιτεί από άλλες πρωτεύουσες της ΕΕ να καταβάλουν το πλήρες ποσό εάν η Μόσχα ανακτήσει με επιτυχία τα χρήματα.

Απαντώντας στις ανησυχίες του Ντε Βέβερ, η Πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι «έχουμε θεσπίσει μηχανισμούς που προστατεύουν όλα τα κράτη μέλη μας και αυτό, φυσικά, περιλαμβάνει ειδικά και το Βέλγιο».

Πρόσθεσε ότι η νομοθετική πρόταση εξετάζει τους κύριους όρους του Βελγίου για την υποστήριξη του δανείου, οι οποίοι περιλαμβάνουν μεγαλύτερο επιμερισμό κινδύνου και αξιοποίηση περιουσιακών στοιχείων που κατέχονται από άλλες χώρες της ΕΕ πέραν του Βελγίου.

Ακολουθούν οι πέντε κορυφαίες ερωτήσεις που θα θέσει ο Ντε Βέβερ για να διαπιστώσει εάν η πρόταση παραμένει εντός των κόκκινων γραμμών του.
Πώς θα είναι το δάνειο προς την Ουκρανία ;

Σύμφωνα με την πρόταση, η ΕΕ θα δανείσει 165 δισεκατομμύρια ευρώ στην Ουκρανία, τα οποία θα πρέπει να αποπληρώσει μόνο όταν η Ρωσία τερματίσει τον πόλεμο και καταβάλει τις αποζημιώσεις. Το δάνειο περιλαμβάνει 25 δισεκατομμύρια ευρώ ακινητοποιημένων ρωσικών κρατικών περιουσιακών στοιχείων που τηρούνται σε ιδιωτικούς τραπεζικούς λογαριασμούς στη Γαλλία, τη Γερμανία, το Βέλγιο, τη Σουηδία και την Κύπρο, επιπλέον των 140 δισεκατομμυρίων ευρώ που τηρούνται στην τράπεζα Euroclear με έδρα τις Βρυξέλλες.

Στο πλαίσιο του χρηματοδοτικού πακέτου, η Επιτροπή θα διαθέσει 45 δισεκατομμύρια ευρώ για την αποπληρωμή δανείου της G7 προς την Ουκρανία, το οποίο συμφωνήθηκε το 2024. Αυτό ανεβάζει τη συνολική αξία του πακέτου στα 210 δισεκατομμύρια ευρώ.

Εάν όλα τα άλλα αποτύχουν, η εκτελεστική εξουσία της ΕΕ δήλωσε ότι μπορεί να εκδώσει κοινό χρέος στην Ουκρανία μέσω του πολυετούς προϋπολογισμού της. Το κύριο μειονέκτημα είναι ότι η επιδίωξη αυτής της επιλογής απαιτεί ομοφωνία, ένα απίθανο σενάριο δεδομένων των επανειλημμένων απειλών της Ουγγαρίας να μπλοκάρει την περαιτέρω χρηματοδότηση προς το Κίεβο.


Στο πλαίσιο του δανείου επανορθώσεων, 115 δισεκατομμύρια ευρώ έχουν διατεθεί για τη χρηματοδότηση της αμυντικής βιομηχανίας της Ουκρανίας, ενώ 50 δισεκατομμύρια ευρώ θα καλύψουν τις δημοσιονομικές ανάγκες του Κιέβου. | Roman Pilipey/Getty Images
Πώς θα δαπανηθούν τα χρήματα;

Στο πλαίσιο του δανείου επανορθώσεων, 115 δισεκατομμύρια ευρώ έχουν προβλεφθεί για τη χρηματοδότηση της αμυντικής βιομηχανίας της Ουκρανίας, ενώ 50 δισεκατομμύρια ευρώ θα καλύψουν τις δημοσιονομικές ανάγκες του Κιέβου.

Το δάνειο που προορίζεται για στρατιωτικές δαπάνες θα εκταμιευθεί σε διάστημα πέντε ετών σε κονδύλια μετρητών, γνωστά ως δόσεις, υπό ορισμένες προϋποθέσεις για την αποφυγή της διαφθοράς. Το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων, 90 δισεκατομμύρια ευρώ, θα είναι διαθέσιμο τα επόμενα δύο χρόνια. Τα χρήματα που προορίζονται για τις δημοσιονομικές ανάγκες της χώρας θα μπορούσαν να διαρκέσουν έως το τέλος του 2055.

Η πρόταση δίνει προτεραιότητα στον στρατιωτικό εξοπλισμό που κατασκευάζεται στην Ευρώπη ή την Ουκρανία, αλλά επιτρέπει επίσης την αγορά εξοπλισμού από ξένους συμμάχους, όπως οι ΗΠΑ, υπό ορισμένες προϋποθέσεις.
Ποιες δικλείδες ασφαλείας έχει το Βέλγιο;

Οι κυβερνήσεις της ΕΕ θα παράσχουν διμερείς οικονομικές εγγυήσεις ύψους έως και 105 δισεκατομμυρίων ευρώ έως το 2028, για να διασφαλίσουν ότι το Βέλγιο δεν θα είναι μόνο του στην αντιμετώπιση των κινδύνων που σχετίζονται με την πρωτοβουλία. Η βασική αρχή είναι ότι οι πρωτεύουσες της ΕΕ θα καταβάλουν συλλογικά το πλήρες ποσό του δανείου σε περίπτωση που το Κρεμλίνο ανακτήσει με επιτυχία τα χρήματά του, κάτι που η Επιτροπή θεωρεί απίθανο.

Το Βέλγιο απαιτεί οι εγγυήσεις να υπερβαίνουν τη συνολική αξία του δανείου της ΕΕ και να παρατείνονται πέραν της λήξης του πακέτου κυρώσεων κατά της Ρωσίας — και θα συνεχίσει να πιέζει για αυτό κατά τη διάρκεια των τεχνικών διαπραγματεύσεων στο Συμβούλιο. Σε περαιτέρω διαβεβαίωση για το Βέλγιο, η Επιτροπή θα δημιουργήσει έναν «μηχανισμό ρευστότητας» που μπορεί να δανείζει χρήματα στις κυβερνήσεις, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι εγγυήσεις μπορούν να καταβληθούν αμέσως.

Ο επόμενος επταετής προϋπολογισμός της ΕΕ θα αντικαταστήσει τις εθνικές εγγυήσεις από το 2028 και θα επωμιστεί το βάρος μέσω του «περιθωρίου» του, ενός οικονομικού μαξιλαριού που διασφαλίζει ότι οι Βρυξέλλες μπορούν να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους.

Πώς θα διατηρήσει η ΕΕ παγωμένα τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία ;

Το μεγαλύτερο νομικό εμπόδιο που αντιμετωπίζει η πρόταση είναι η προοπτική αποδέσμευσης των περιουσιακών στοιχείων εάν οι φιλορωσικές χώρες αρνηθούν να διατηρήσουν σε ισχύ τις υφιστάμενες κυρώσεις. Σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες, η ΕΕ πρέπει να επανεγκρίνει ομόφωνα τις κυρώσεις κάθε έξι μήνες. Αυτό σημαίνει ότι χώρες φιλικές προς το Κρεμλίνο, όπως η Ουγγαρία και η Σλοβακία, μπορούν να αναγκάσουν την ΕΕ να αποδεσμεύσει τα χρήματα που έχουν επιβληθεί στις κυρώσεις με μια απλή ψήφο κατά.

Η Επιτροπή πρότεινε μια νομική λύση που θα καθιστούσε αυτό το σενάριο λιγότερο πιθανό. Στόχος της είναι να ενεργοποιήσει μια ρήτρα στο άρθρο 122 της συνθήκης της ΕΕ που θα μπορούσε να καταστήσει παράνομη την επιστροφή των περιουσιακών στοιχείων στο Κρεμλίνο. Η ρήτρα είναι νομικά αβέβαιη και βασίζεται στο επιχείρημα ότι η άρση των κυρώσεων θα προκαλούσε χάος στην οικονομία της Ευρώπης. Η Επιτροπή είναι βέβαιη ότι μπορεί να ενεργοποιήσει αυτήν τη νομική ρήτρα με ειδική πλειοψηφία.


Η βελγική κυβέρνηση φοβάται ότι η κίνηση αυτή θα προκαλέσει ρωσικά αντίποινα, αλλά, χωρίς υποστήριξη, το πολεμικό απόθεμα της Ουκρανίας αναμένεται να αδειάσει τον Απρίλιο.

Επηρεάζει αυτό την ειρηνευτική συμφωνία με τη Ρωσία;

Ο ντε Βέβερ ισχυρίστηκε την περασμένη εβδομάδα ότι η πρόταση της Επιτροπής θα εκτροχιάσει μια ειρηνευτική συμφωνία στην Ουκρανία, αφαιρώντας την επιρροή που θα μπορούσε να ενθαρρύνει τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Αλλά η φον ντερ Λάιεν υποβάθμισε το επιχείρημα, λέγοντας ότι το δάνειο για τις επανορθώσεις θα αυξήσει αντίθετα την πίεση στη Ρωσία.

«Είναι ένα πολύ σαφές μήνυμα... προς τη Ρωσία ότι η παράταση του πολέμου από την πλευρά τους συνεπάγεται υψηλό κόστος για αυτήν», είπε, προσθέτοντας ότι η πρόταση «θα συμβάλει θετικά στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις».

Για την Ουκρανία, εν τω μεταξύ, το σχέδιο θα ενίσχυε τη διαπραγματευτική της θέση, διασφαλίζοντας ότι δεν θα εισερχόταν σε ειρηνευτικές συνομιλίες ενώ αντιμετώπιζε οικονομική κρίση. «Είναι ένα μοχλός που καθιστά σαφές ότι έχουμε μπροστά μας μια μακροπρόθεσμη σχέση με την Ουκρανία», είπε.

Πηγή: politico.eu