Ρωσία: Η επίσκεψη του Πούτιν στην Ινδία σηματοδοτεί την ώθηση για σημαντική αναθεώρηση των σχέσεων

Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν φτάνει στο Νέο Δελχί στις 4 Δεκεμβρίου 2025 για την πρώτη του επίσκεψη στην Ινδία από τότε που η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία προκάλεσε αναταραχή στις παγκόσμιες αγορές ενέργειας και στις αλυσίδες εφοδιασμού άμυνας. Η διήμερη επίσημη επίσκεψη, που κορυφώνεται με την 23η Ετήσια Σύνοδο Κορυφής Ινδίας-Ρωσίας, έρχεται καθώς η Μόσχα επιχειρεί να αναβαθμίσει μια εμπορική σχέση που έχει πενταπλασιαστεί από το 2021, αλλά άφησε την Ινδία να αντιμετωπίζει εμπορικό έλλειμμα που πλησιάζει τα 59 δισεκατομμύρια δολάρια.

Ενώ ένα ένταλμα σύλληψης του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ) κατά του Προέδρου Πούτιν παραμένει σε ισχύ, είναι πολύ απίθανο να υλοποιηθεί από τις ινδικές αρχές, καθώς το Νέο Δελχί εκτιμά πολύ περισσότερο τη σχέση του με τη Μόσχα από τη συμμόρφωση με λιγότερο πιεστικές, μη δεσμευτικές απαιτήσεις του διεθνούς δικαίου.

Η προθυμία του Κρεμλίνου να αντιμετωπίσει κατά μέτωπο αυτή την ανισορροπία σηματοδοτεί μια αξιοσημείωτη μετατόπιση στη διμερή δυναμική. Ρώσοι αξιωματούχοι έχουν δεσμευτεί να διατυπώσουν συγκεκριμένες προτάσεις για τη μείωση του ελλείμματος, ενώ και τα δύο έθνη ετοιμάζονται να υπογράψουν μια ιστορική συμφωνία κινητικότητας που θα διευκολύνει τη μετακίνηση ειδικευμένων και ημι-ειδικευμένων Ινδών εργαζομένων στη Ρωσία.

Οι αριθμοί υπογραμμίζουν γιατί η επανεξισορρόπηση έχει καταστεί επείγουσα. Σύμφωνα με δημοσίευμα του ινδικού κρατικού πρακτορείου DD News , το διμερές εμπόριο αυξήθηκε από 13 δισεκατομμύρια δολάρια το 2021 σε περίπου 68 δισεκατομμύρια δολάρια το οικονομικό έτος 2024-25, ωθούμενο σχεδόν εξ ολοκλήρου από την ακόρεστη όρεξη της Ινδίας για ρωσικό αργό σε μειωμένες τιμές.

Οι ινδικές εισαγωγές από τη Ρωσία ανήλθαν συνολικά σε 63,84 δισεκατομμύρια δολάρια έναντι εξαγωγών μόλις 4,88 δισεκατομμυρίων δολαρίων, δημιουργώντας εννεαπλάσια αύξηση του ελλείμματος σε διάστημα τεσσάρων ετών. Ο υπουργός Εξωτερικών της Ινδίας, Σ. Τζαϊσανκάρ, αναγνώρισε απερίφραστα την ανισότητα κατά τη διάρκεια συνεδρίασης της Διακυβερνητικής Επιτροπής τον Αύγουστο του 2025 στη Μόσχα, δηλώνοντας ότι η αντιμετώπιση της ανισορροπίας απαιτούσε άμεση προσοχή.

Για το Νέο Δελχί, η επίσκεψη αποτελεί ευκαιρία για την επίτευξη ουσιαστικών παραχωρήσεων στην πρόσβαση στην αγορά, προτού δεσμευτούν περαιτέρω στη σχέση. Οι Ινδοί διαπραγματευτές για το εμπόριο έχουν εντοπίσει περισσότερα από 65 μη δασμολογικά εμπόδια που εμποδίζουν τις εξαγωγές, ιδίως στα θαλάσσια προϊόντα και τη γεωργία. Οι πολύπλοκες απαιτήσεις πιστοποίησης, τα γλωσσικά εμπόδια στην τεκμηρίωση και οι αργές διαδικασίες έγκρισης για την αλιεία, ιδίως στις εγκαταστάσεις επεξεργασίας γαρίδας, έχουν απογοητεύσει τους Ινδούς εξαγωγείς που επιδιώκουν να επωφεληθούν από τα πλεονάσματα σε ρουπίες που συσσωρεύονται στους ρωσικούς λογαριασμούς.

Εκτός εάν αρθούν αυτά τα εμπόδια, η Ινδία θα δυσκολευτεί να αυξήσει τις αποστολές, ακόμη και αν υλοποιηθεί μια ευρύτερη εμπορική συμφωνία. Ο πρώτος γύρος διαπραγματεύσεων για μια συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών μεταξύ της Ινδίας και της υπό ρωσική ηγεσία Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης (EAEU) ξεκίνησε την τελευταία εβδομάδα του Νοεμβρίου 2025, μετά την υπογραφή των όρων αναφοράς τον Αύγουστο του 2025. Η προτεινόμενη συμφωνία θα παρείχε στις ινδικές επιχειρήσεις προτιμησιακή πρόσβαση σε μια αγορά που περιλαμβάνει τη Ρωσία, την Αρμενία, τη Λευκορωσία, το Καζακστάν και την Κιργιζία, ένα οικονομικό μπλοκ που αντιπροσωπεύει περίπου 1,5 δισεκατομμύριο ανθρώπους και η συνολική παραγωγή υπερβαίνει τα 8,5 τρισεκατομμύρια δολάρια.

Για τη Ρωσία, τα διακυβεύματα είναι εξίσου σημαντικά. Ο Αναπληρωτής Υπουργός Οικονομικής Ανάπτυξης της Μόσχας, Βλαντιμίρ Ιλίτσεφ, έχει εκφράσει την άποψη ότι η κατάργηση των ινδικών δασμών, οι οποίοι μπορούν να υπερβούν το 100% σε ορισμένα αγαθά, θα διαφοροποιήσει σημαντικά τις ρωσικές εξαγωγές. Πέρα από τους δασμούς, η σύνοδος κορυφής θα επικεντρωθεί σε φιλόδοξες πρωτοβουλίες συνδεσιμότητας που αποσκοπούν στη μείωση της γεωγραφικής και υλικοτεχνικής απόστασης μεταξύ των δύο οικονομιών. Ο Διεθνής Διάδρομος Μεταφορών Βορρά-Νότου (INSTC) που συνδέει την Ινδία με τη Ρωσία μέσω του Ιράν έχει σημειώσει αύξηση των ρωσικών αποστολών άνθρακα και λιπασμάτων το 2025.

Οι ρωσικές εξαγωγές λιπασμάτων προς την Ινδία αυξήθηκαν κατά 20% το πρώτο εξάμηνο του 2025, φτάνοντας τους 2,5 εκατομμύρια τόνους και αντιπροσωπεύοντας το ρεκόρ του 33% των ινδικών εισαγωγών. Οι παραδόσεις θερμικού άνθρακα αυξήθηκαν κατά ένα τρίτο την ίδια περίοδο, με τη Ρωσία να καταλαμβάνει το 5% της ινδικής αγοράς παρά τις ευρύτερες μειώσεις στην κατανάλωση άνθρακα. Από την οπτική γωνία της Μόσχας, η Βόρεια Θαλάσσια Οδός (NSR) αντιπροσωπεύει ίσως τον πιο στρατηγικά σημαντικό τομέα πιθανής συνεργασίας.

Ρώσοι αξιωματούχοι έχουν φλερτάρει την Ινδία για βαθύτερη εμπλοκή στην Αρκτική ναυτιλία, προσφέροντας να εκπαιδεύσουν Ινδούς ναυτικούς στην πολική ναυσιπλοΐα και να εξερευνήσουν κοινά ναυπηγικά έργα. Η διαδρομή, η οποία μειώνει εβδομάδες από τα παραδοσιακά ταξίδια μεταξύ Ευρώπης και Ανατολικής Ασίας, θα μπορούσε να προσφέρει στην Ινδία έναν εναλλακτικό διάδρομο, απομονωμένο από σημεία συμφόρησης στην Ερυθρά Θάλασσα και τα ύδατα της Νοτιοανατολικής Ασίας. Η Rosatom, η κρατική πυρηνική εταιρεία της Ρωσίας και ο φορέας εκμετάλλευσης υποδομών της NSR, έχει τοποθετήσει τη συνεργασία ως μακροπρόθεσμη στρατηγική επιταγή και όχι ως απλή εμπορική συμφωνία. Ωστόσο, από το πρίσμα της Ινδίας, η NSR είναι αντιπαραγωγική για το εμπόριό της, καθώς η παραδοσιακή διαδρομή της διώρυγας του Σουέζ είναι πιο άμεση και μικρότερη από τις ακτές της προς τα ευρωπαϊκά λιμάνια.

Οι μηχανισμοί πληρωμών θα κατέχουν εξέχουσα θέση στις συζητήσεις. Η Ινδία και η Ρωσία έχουν επεκτείνει τις συμφωνίες ρουπίας-ρουβλιού για την προστασία του εμπορίου από τις κυρώσεις και τη μείωση της εξάρτησης από συναλλαγές σε δολάρια. Η Κεντρική Τράπεζα της Ινδίας (RBI) έχει απλοποιήσει το άνοιγμα ειδικών λογαριασμών vostro σε ρουπίες, επιτρέποντας στους Ρώσους εξαγωγείς να διατηρούν υπόλοιπα σε ρουπίες που μπορούν να επενδυθούν σε κρατικούς τίτλους και άλλα ινδικά περιουσιακά στοιχεία. Ωστόσο, οι προκλήσεις παραμένουν, οι μαζικές εξαγωγές αργού πετρελαίου της Ρωσίας δημιουργούν συσσωρεύσεις σε ρουπίες που υπερβαίνουν κατά πολύ αυτό που μπορεί να απορροφήσει η Ινδία μέσω της περιορισμένης εξαγωγικής της ικανότητας, και πολλές ρωσικές εταιρείες εξακολουθούν να προτιμούν τις πληρωμές σε δολάρια ΗΠΑ, ευρώ και κινεζικό γιουάν.

Η αμυντική συνεργασία, ιστορικά το κεντρικό στοιχείο της σχέσης, αναμένεται να σημειώσει μια δεύτερη νίκη κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Πούτιν. Το μερίδιο της Ρωσίας στις εισαγωγές όπλων από την Ινδία μειώθηκε από περίπου 76% το 2009 σε 36% μεταξύ 2020 και 2024, αντανακλώντας τη διαφοροποίηση του Νέου Δελχί προς Γάλλους και Αμερικανούς προμηθευτές, παράλληλα με την εγχώρια ώθηση στην κατασκευή. Παρ' όλα αυτά, με το 60 έως 70% του στρατιωτικού εξοπλισμού της Ινδίας να εξακολουθεί να είναι ρωσικής προέλευσης, η υποστήριξη συντήρησης και τα ανταλλακτικά παραμένουν απαραίτητα. Αναμένονται προκαταρκτικές συζητήσεις σχετικά με πρόσθετα συντάγματα αεράμυνας S-400 και το stealth μαχητικό Su-57, αν και η οριστικοποίηση είναι εξαιρετικά αβέβαιη και βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη. Ειδικά επειδή η Ρωσία δεν έχει ακόμη παραδώσει τα 2 τελευταία συντάγματα S-400 για τα οποία η Ινδία έχει ήδη πληρώσει. Το ευρύτερο γεωπολιτικό πλαίσιο προσδίδει επίσης στη σύνοδο κορυφής πρόσθετο βάρος. Η Ουάσινγκτον έχει ασκήσει συνεχή πίεση στην Ινδία για τις ρωσικές ενεργειακές αγορές της, με την κυβέρνηση Τραμπ να παρουσιάζει το εμπόριο ως διευκόλυνση της πολεμικής προσπάθειας της Μόσχας.

Ωστόσο, οι Ρώσοι αξιωματούχοι αντέδρασαν, με τον γραμματέα Τύπου του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, να ζητά μια παγκόσμια αρχιτεκτονική που θα απομονώνει τις διμερείς σχέσεις από παρεμβάσεις τρίτων χωρών κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου του ρωσικού κρατικού ειδησεογραφικού πρακτορείου Sputnik στο Νέο Δελχί στις 2 Δεκεμβρίου 2025.

Αυτό που θα προκύψει από τη σύνοδο κορυφής θα σηματοδοτήσει το κατά πόσον οι οικονομικοί δεσμοί Ινδίας-Ρωσίας μπορούν να εξελιχθούν πέρα ​​από την τρέχουσα ενεργειακή και αμυντική τους δομή. Οι δεσμεύσεις της Μόσχας να αντιμετωπίσει το εμπορικό έλλειμμα, σε συνδυασμό με την κίνηση στη συμφωνία της EAEU και τους διαδρόμους συνδεσιμότητας, υποδηλώνουν γνήσια πρόθεση να τεθεί η σχέση σε πιο βιώσιμα θεμέλια.

Το κατά πόσον αυτές οι δεσμεύσεις θα μεταφραστούν σε απτή πρόσβαση στην αγορά για τα ινδικά φαρμακευτικά προϊόντα, τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και τα γεωργικά προϊόντα θα καθορίσει κατά πόσον η εταιρική σχέση μπορεί να αντέξει τις πιέσεις που ασκούνται σε αυτήν από την Ουάσινγκτον και τα μεταβαλλόμενα ρεύματα του παγκόσμιου εμπορίου.

Πηγή: intellinews.com