Ο Ελντάρ Ναμάζοφ, πρώην επικεφαλής της προεδρικής διοίκησης υπό τον Χαϊντάρ Αλίγιεφ, ζήτησε δημόσια την ίδρυση τουρκικής στρατιωτικής βάσης στο Αζερμπαϊτζάν εν μέσω διπλωματικής κρίσης με τη Ρωσία.
Ο Ναμάζοφ δήλωσε ότι το Μπακού αντιμετωπίζει αυξανόμενες πιέσεις τόσο από τη Ρωσία όσο και από το Ιράν, δυνάμεις που χαρακτήρισε ως άμεση απειλή για την κυριαρχία του Αζερμπαϊτζάν. Τα σχόλιά του ήρθαν λίγες ώρες αφότου το ρωσικό Υπουργείο Εξωτερικών εξέδωσε προειδοποίηση καταδικάζοντας τις προσπάθειες υπονόμευσης των «στρατηγικά σημαντικών» σχέσεών του με το Μπακού.
Η κλιμάκωση της ρητορικής ακολούθησε τους θανάτους δύο Αζέρων πολιτών στις 27 Ιουνίου κατά τη διάρκεια μιας ρωσικής αστυνομικής επιδρομής στο Αικατερινούπολη, μια επιχείρηση που το Μπακού χαρακτήρισε ως δολοφονία με εθνοτικά κίνητρα. Οι ρωσικές αρχές αρνήθηκαν οποιαδήποτε αδικοπραγία, αλλά το περιστατικό πυροδότησε μια σειρά από αντίποινα από το Αζερμπαϊτζάν, συμπεριλαμβανομένης της σύλληψης Ρώσων πολιτών, της αναστολής των διμερών πολιτιστικών ανταλλαγών και του κλεισίματος ρωσικών μέσων ενημέρωσης στο Μπακού.
Καθώς η Μόσχα προσπαθεί να περιορίσει τις επιπτώσεις, το διπλωματικό ρήγμα μεταμορφώνεται σε έναν ευρύτερο στρατηγικό υπολογισμό – έναν υπολογισμό που επαναφέρει στο προσκήνιο τις μακροχρόνιες συζητήσεις σχετικά με τις ξένες στρατιωτικές υποδομές.
Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, τέτοιες αναφορές έχουν εμφανιστεί τουλάχιστον μία φορά το χρόνο, μόνο και μόνο για να διαψευσθούν δημόσια — πιο πρόσφατα από τον ίδιο τον Πρόεδρο Ιλχάμ Αλίγιεφ, ο οποίος πριν από έξι μήνες χαρακτήρισε τέτοιες εικασίες περιττές και πολιτικά υποκινούμενες.
Αλλά, με τις γεωπολιτικές δυναμικές να μεταβάλλονται ραγδαία, ειδικά εν μέσω της απότομης επιδείνωσης των σχέσεων Μπακού-Μόσχας, αυτό που κάποτε απορρίφθηκε ως φήμη μπορεί τώρα να αποκτήσει νέα σημασία — τουλάχιστον ως ένδειξη πρόθεσης.
Η πρόταση του Ναμάζοφ είναι τόσο σκόπιμη όσο και καλά μελετημένη
«Στο εγγύς μέλλον, πρέπει να ληφθεί απόφαση για την ανάπτυξη της μεγαλύτερης τουρκικής στρατιωτικής βάσης στην περιοχή, στο Αζερμπαϊτζάν. Για τους γείτονες που δεν καταλαβαίνουν, μέρος αυτής της βάσης θα είναι αρκετό για να εξυπηρετήσει έναν πληθυσμό 250 εκατομμυρίων ανθρώπων. Μπορεί ακόμη και να ενοικιαστεί στον άλλο σύμμαχό μας, την Πακιστανική Πολεμική Αεροπορία, η οποία διαθέτει πυρηνικά όπλα», δήλωσε ο Ναμάζοφ.
Η πρόταση, αν και δεν αποτελεί επίσημη πολιτική, αντικατοπτρίζει μια μετατόπιση του κλίματος στην στρατηγική κοινότητα του Αζερμπαϊτζάν, όπου ολοένα και περισσότερες φωνές ζητούν από την Άγκυρα να διαδραματίσει πιο εξέχοντα ρόλο στην παροχή ασφάλειας στον Νότιο Καύκασο.
Η ιδέα μιας μόνιμης τουρκικής βάσης έχει εμφανιστεί περιοδικά στα αζερικά και τουρκικά μέσα ενημέρωσης την τελευταία δεκαετία, αλλά αξιωματούχοι και στις δύο πρωτεύουσες την έχουν αρνηθεί κάθε φορά.
Αυτή τη φορά, ωστόσο, το πλαίσιο είναι διαφορετικό. Το Αζερμπαϊτζάν βρίσκεται σε ανοιχτή αντιπαράθεση με τη Μόσχα, ο ρόλος της Τουρκίας στην περιοχή έχει αυξηθεί σημαντικά από τον πόλεμο του Ναγκόρνο-Καραμπάχ το 2020 και το Ιράν παραμένει σε διαμάχη με το Μπακού σχετικά με τους διαδρόμους μεταφορών και τους αμυντικούς δεσμούς μεταξύ Ισραήλ και Αζερμπαϊτζάν.
Παρά τις ανανεωμένες εικασίες, ο Αλίγιεφ απέρριψε για άλλη μια φορά την ιδέα μιας μόνιμης τουρκικής στρατιωτικής βάσης στο έδαφος του Αζερμπαϊτζάν ως «πολιτική εικασία» και «πληροφοριακή ρύπανση». Ξεκαθάρισε ότι δεν υπήρχε ανάγκη για κάτι τέτοιο.
Κόκκινη γραμμή για το Κρεμλίνο
Ωστόσο, οι ανησυχίες της Μόσχας παραμένουν αμετάβλητες. Η πιθανότητα τουρκικών ή στρατιωτικών υποδομών που συνδέονται με το ΝΑΤΟ στον Νότιο Καύκασο θεωρείται εδώ και καιρό ως κόκκινη γραμμή από το Κρεμλίνο.
Το 2021, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ προειδοποίησε ότι οποιαδήποτε τουρκική προσπάθεια να δημιουργήσει βάση στο Αζερμπαϊτζάν θα προκαλούσε «ιδιαίτερη ανησυχία» και θα απαιτούσε «μέτρα για τη διασφάλιση της εθνικής ασφάλειας».
Οι αναλυτές λένε ότι οι ανησυχίες είναι ιδιαίτερα έντονες δεδομένης της συμμετοχής της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ και της ολοένα και πιο δυναμικής εξωτερικής πολιτικής της υπό τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, συμπεριλαμβανομένης της αυξανόμενης στρατιωτικής παρουσίας στη Συρία, το Ιράκ, τη Λιβύη και τον Καύκασο.
«Εάν μια τέτοια κίνηση επισημοποιηθεί ποτέ, όχι μόνο θα αναδιαμορφώσει τον περιφερειακό χάρτη ασφάλειας, αλλά θα οδηγήσει και τις εντάσεις με τη Ρωσία σε ένα εντελώς νέο επίπεδο», δήλωσε ένας Ευρωπαίος διπλωμάτης που γνωρίζει τη δυναμική της περιφερειακής ασφάλειας.
Ενώ δεν υπάρχουν στοιχεία ότι η Άγκυρα επιμένει σε μόνιμη στρατιωτική παρουσία στο Αζερμπαϊτζάν, η επιρροή της στη χώρα είναι αναμφισβήτητη. Τούρκοι στρατιωτικοί σύμβουλοι συνεργάζονται στενά με τις δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν από τον πόλεμο του 2020 και οι κοινές ασκήσεις έχουν γίνει ρουτίνα. Η αμυντική βιομηχανία της Άγκυρας, συμπεριλαμβανομένων των πωλήσεων μη επανδρωμένων αεροσκαφών και των μεταφορών τεχνολογίας, αποτελεί βασικό πυλώνα του μεταπολεμικού στρατιωτικού εκσυγχρονισμού του Αζερμπαϊτζάν.
Ο Ερντογάν προσπαθεί να εκτοπίσει τη Ρωσία
Σε διπλωματικό επίπεδο, ο Ερντογάν έχει ενεργήσει ως ένας ήσυχος αλλά επίμονος μεσολαβητής στις συνομιλίες για την ομαλοποίηση των σχέσεων μεταξύ Μπακού και Ερεβάν. Η πρόσφατη φιλοξενία του πρωθυπουργού της Αρμενίας Νικόλ Πασινιάν στην Κωνσταντινούπολη – η πρώτη επίσκεψη Αρμένιου ηγέτη από τον Ψυχρό Πόλεμο – σηματοδότησε ότι η Τουρκία βλέπει τον εαυτό της ως κεντρικό πολιτικό μεσολαβητή στην περιοχή, ενδεχομένως εκτοπίζοντας τη Ρωσία από τον παραδοσιακό της ρόλο.
Οι εικασίες σχετικά με την τουρκική βάση αποτελούν μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής αναδιάρθρωσης που έχει επιταχυνθεί από τότε που η Ρωσία ξεκίνησε την παρέμβασή της στην Ουκρανία. Ενώ το Μπακού δεν έχει ενταχθεί στις δυτικές κυρώσεις ή στις αντιρωσικές πλατφόρμες, έχει εμβαθύνει τους δεσμούς του με χώρες εκτός της σφαίρας επιρροής της Μόσχας, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας, του Πακιστάν, του Ισραήλ και, πιο πρόσφατα, της Κίνας.
Η Μόσχα φαίνεται τώρα να χρειάζεται το Αζερμπαϊτζάν περισσότερο από ό,τι το Αζερμπαϊτζάν τη Μόσχα, δίνοντας στο Μπακού μεγαλύτερο πλεονέκτημα για περαιτέρω κλιμάκωση των εντάσεων.
Οι εκκλήσεις για τουρκική στρατιωτική βάση στο Αζερμπαϊτζάν δεν είναι καινούργιες και δεν έχουν υλοποιηθεί ποτέ. Αλλά στο πλαίσιο της τρέχουσας διπλωματικής ρήξης μεταξύ Μπακού και Μόσχας, η συζήτηση αποκτά νέο συμβολικό βάρος.
Για το Αζερμπαϊτζάν, η έγερση της προοπτικής μιας βαθύτερης τουρκικής στρατιωτικής παρουσίας στέλνει ένα μήνυμα – τόσο στη Ρωσία όσο και στο Ιράν – ότι έχει επιλογές. Για τη Μόσχα, η συζήτηση για τη βάση αναδεικνύει μια πιο ανησυχητική πραγματικότητα: ότι ο πρώην σύμμαχός της μπορεί να κινείται πέρα από τη σφαίρα επιρροής του.
Είτε υλοποιηθεί η βάση είτε όχι, το γεωπολιτικό κέντρο βάρους στον Νότιο Καύκασο μετατοπίζεται και η Άγκυρα και το Μπακού ξεκαθαρίζουν ότι σκοπεύουν να διαμορφώσουν αυτή τη μετατόπιση με τους δικούς τους όρους, όπως γράφει η Μοσκόφσκι Κομσομόλετς.
.gif)
.gif)
0 Σχόλια