Πρόσφατα στην εγγύς γειτονιά μας, τα Βαλκάνια, σημειώθηκαν ενδιαφέρουσες εξελίξεις, οι οποίες πέρασαν παντελώς απαρατήρητες στην Αθήνα. Δείχνουν, δε, τον απολύτως εμπορικό – συναλλακτικό τρόπο, με τον οποίο η ηγεσία του Λευκού Οίκου αντιλαμβάνεται τη διπλωματία και τη γεωπολιτική. Εχεις σχέσεις με τα «κατάλληλα» πρόσωπα στην Ουάσιγκτον, που είτε βρίσκονται στο περιβάλλον του Τραμπ, είτε μπορούν να το επηρεάσουν; Προσλαμβάνεις τις «σωστές» εταιρείες λόμπινγκ; Τότε μπορεί να αποσπάσεις την υποστήριξη του Αμερικανού προέδρου.
Η περίπτωση του επικεφαλής των Σέρβων της Βοσνίας, Μίλοραντ Ντόντικ, με τον οποίον οι ΗΠΑ ήλθαν σε ντηλ, προσφέροντάς του την αφαίρεση του ονόματός του από τις κυρώσεις σε βάρος του, προκειμένου να εξασφαλίσουν – άγνωστο έως πότε – ότι δεν θα αποχωρήσει η Σερβική Δημοκρατία από τη Βοσνία, και δεν θα πάρει φωτιά η Βοσνία – Ερζεγοβίνη, με κίνδυνο να εξαπλωθεί και πάλι η φωτιά στα Βαλκάνια, είναι ενδεικτική.
Η Αθήνα παρατηρητής
Η νέα MAGA «διπλωματία» Τραμπ αφορά άμεσα την Ελλάδα, η κυβέρνηση της οποίας ωστόσο, δεν ασχολείται καθόλου με την άμεση γειτονιά της χώρας. Εχει αφήσει ανεξέλεγκτη την εθνικιστική κυβέρνηση του VMRO, στη Βόρεια Μακεδονία, να έχει κάνει κουρελόχαρτο τη Συμφωνία των Πρεσπών. Αφήνει τον πρωθυπουργό της Αλβανίας, Εντι Ράμα, να κάνει εμπρηστικά αλυτρωτικά κηρύγματα στους Αλβανούς συμπολίτες μας, ακόμα και εντός της Ελλάδας. Οσον αφορά, δε, τα Σκόπια, κρύπτεται πίσω από τον σκληρό βουλγαρικό εθνικισμό, γνωστό ιστορικά για τις αλυτρωτικές βλέψεις του έναντι του μικρού γείτονα, τον οποίο ανέκαθεν ήθελε να «καταπιεί» και ουσιαστικά να προσαρτήσει (επί ναζιστικής κατοχής, την είχε προσαρτήσει).
Να σημειωθεί πως ο πρωθυπουργός της Βόρειας Μακεδονίας, Χρίστιαν Μίτσκοσκι, ήταν από εκείνους που είχε προσκληθεί στην αρχή του έτους στην τελετή ορκωμοσίας του προέδρου των ΗΠΑ. Μπορεί, βέβαια, να παραβρέθηκε στην παρέλαση στο κλειστό στάδιο Capitol One Arena που οργάνωσε το Ρεπουμπλιανικό Κόμμα και όχι εντός του Καπιτώλιου, όπου έγινε η ορκωμοσία, αλλά το γεγονός ότι προσεκλήθη λέει πολλά. Στις ΗΠΑ, μάλιστα, απευθυνόμενος σε συμπατριώτες του, είπε ότι «το μακεδονικό ζήτημα δεν έχει επιλυθεί. Σιγοκαίει επί αιώνες και διαρκεί και συνεχίζει να υπάρχει».
Εάν λοιπόν, καθένας ηγετίσκος στα Βαλκάνια βρίσκει τα «κατάλληλα» πρόσωπα – λομπίστες στην Ουάσινγκτον, ή πουλάει τη χώρα του σε συμφέροντα της «οικογένειας Τραμπ», όπως κάνει ο Ράμα, προκειμένου να εξασφαλίσουν πρόσβαση στον Λευκό Οίκο, τα πράγματα είναι λίαν ανησυχητικά. Ειδικά για την Ελλάδα, η οποία αντικειμενικά θα έπρεπε να διεκδικεί ρόλο πρωτοκαθεδρίας στα Βαλκάνια.
Να σημειωθεί πως και ο Κ. Μητσοτάκης έχει προσλάβει εταιρεία λόμπινγκ στις ΗΠΑ, έναντι 600 χιλιάδων δολαρίων ως φημολογείται, αλλά έως τώρα τα αποτελέσματα είναι πενιχρά. Ο Τραμπ προτιμά να προσκαλεί τον Χ. Μίτσκοσκι, να συναντάται με τον «φίλο» του, Ερντογάν, αλλά συνεχίζει να κρατά την πόρτα του Λευκού Οίκου κλειστή στον Ελληνα πρωθυπουργό.
Η μπαρουταποθήκη της Βοσνίας
Τα τελευταία χρόνια έχουν κορυφωθεί οι φόβοι για διάλυση της Βοσνίας. Εδώ και τουλάχιστον ένα χρόνο, η περιοχή βρίσκεται για άλλη μια φορά σε κρίση, απειλώντας τη σταθερότητα ολόκληρων των Βαλκανίων.
Ωστόσο, όπως αναφέρουν οι Financial Times, Αμερικανοί λομπίστες που συνδέονται με το κίνημα Maga άλλαξαν απροσδόκητα την πορεία των εξελίξεων. Στο τέλος του Οκτωβρίου 2025, η κυβέρνηση Τραμπ έκανε ένα βήμα που εξέπληξε ακόμη και τους στενότερους συμμάχους των ΗΠΑ στην Ευρώπη. Ηρε τις κυρώσεις κατά του επικεφαλής των Σέρβων της Βοσνίας, Μίλοραντ Ντόντικ. Εναν πολιτικό, τον οποίον οι FT χαρακτηρίζουν ως εκ των πλέον σκληροπυρηνικών αλλά και φιλορώσων πολιτικών στα Βαλκάνια.
Επισήμως, ως πρόσχημα γι’ αυτό, χρησιμοποιήθηκε η υπόσχεση που έδωσε ο Σέρβος ότι θα παραιτηθεί από πρόεδρος της Σερβικής Δημοκρατίας (Republika Srpska) και θα καταργήσει τους νόμους που αποσκοπούσαν στην αποχώρηση της σερβικής περιοχής από τη Βοσνία.
Ωστόσο, το ντηλ Ουάσινγκτον – Ντόντικ είναι κάτι παραπάνω από μια απλή διπλωματική συμφωνία παρασκηνίου. Κατά τους FT, αποτελεί δείγμα της νέας κατεύθυνσης που έχει πάρει η αμερικανική εξωτερική πολιτική, η οποία πλέον στηρίζεται σε πρόσωπα και όχι σε διπλωματικούς θεσμούς, είναι συναλλακτική και ευνοεί δεξιούς εθνικιστές. Η περίπτωση Ντόντικ δείχνει ξεκάθαρα ότι πολιτικοί μπορούν να αλλάξουν τη στάση της Ουάσιγκτον απέναντί τους, «εάν επιλέξουν τη σωστή φρασεολογία και προσλάβουν τους σωστούς ανθρώπους».
Οι λομπίστες
Ποιοί, όμως, βρίσκονταν πίσω από την εκστρατεία υποστήριξης του Ντόντικ; Μεταξύ άλλων ήταν ο πρώην προσωπικός δικηγόρος του Τραμπ, και άλλοτε Δήμαρχος της Νέας Υόρκης, Ρούντι Τζουλιάνι, η ακτιβίστρια MAGA, Λόρα Λούμερ, ο πρώην κυβερνήτης του Ιλινόις, Ροντ Μπλαγκόγιεβιτς.
Ακόμα και ο πρώην σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, επί της πρώτης θητείας Τραμπ (2017), Μάικλ Φλιν, έσπευσε να γράψει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: «Η συμμαχία με ισχυρούς ηγέτες όπως ο Μίλοραντ Ντόντικ ανοίγει τον δρόμο για την ήττα των οπαδών της παγκοσμιοποίησης». Ο Ρ. Μπλαγκόγιεβιτς δήλωσε στους FT: «Είναι προς το συμφέρον των ΗΠΑ να μην γίνουν τα Βαλκάνια μια νέα εστία αστάθειας. Αυτή είναι μια νέα μέρα για την περιοχή».
Πώς ο Ντόντικ κατάφερε να ανοίξει τον δρόμο για την άρση των κυρώσεων; Ήδη τον Ιανουάριο του 2025, αναφέρουν οι FT, προσέλαβε αμερικανικές εταιρείες λόμπινγκ, συμπεριλαμβανομένης της Zell & Associates.
Στόχοι του ήταν: Να αρθούν οι κυρώσεις σε βάρος του ιδίου και του περιβάλλοντός του. Να προωθηθεί εντός των ΗΠΑ η θέση του για την «αναθεώρηση των Συμφωνιών του Ντέιτον» (σ.σ. οι συμφωνίες που τυπικώς έληξαν τον εμφύλιο στη Βοσνία και σχηματίστηκε το «κράτος»).
Ο «Τραμπ των Βαλκανίων»
Καθ’ όλο το 2025, λοιπόν, η Republika Srpska κατέβαλε εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια σε συμβόλαια λόμπινγκ, φιλοτεχνώντας την εικόνα του Ντόντικ ως εκείνη του «Τραμπ των Βαλκανίων», ενός πολιτικού που, σύμφωνα με τους υποστηρικτές του, ήταν θύμα «πολιτικά υποκινούμενων» διώξεων.
Οι υποστηρικτές του ντηλ Ουάσινγκτον – Σερβικής Δημοκρατίας θεωρούν ότι η προηγούμενη τακτική της πίεσης στον Ντόντικ δεν απέφερε αποτελέσματα. «Ίσως αξίζει να δοκιμάσουμε κάτι διαφορετικό», είπε ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στη Σερβία, Anthony Godfrey. Αντίθετα, στις Βρυξέλλες, ως ήταν αναμενόμενο, η αμερικανική απόφαση για τον Ντόντικ προκάλεσε κύμα ανησυχίας.
Νέο «δόγμα» Εξωτερικής Πολιτικής
Ο χειρισμός της υπόθεσης Ντόντικ, θεωρούν οι FT, εντάσσεται στο νέο δόγμα εξωτερικής πολιτικής του Τραμπ, ο οποίος αρνείται να παίζουν οι ΗΠΑ τον ρόλο του «κύριου διαιτητή» στις διεθνείς αντιπαραθέσεις και να αποτελεί η «εξαγωγή της δημοκρατίας» τη βάση της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ.
Τον Μάϊο, σε μια εκδήλωση στο Οχάιο, ο υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Κρίστοφερ Λαντάου, δήλωσε: «Δεν έχουμε καμία πρόθεση να επιβάλουμε στον κόσμο ένα μοντέλο κοινωνίας διαμορφωμένο σύμφωνα με τα γούστα αποκομμένων γραφειοκρατών και ακτιβιστών». Εκτιμάται ότι αυτή η δήλωση αντικατοπτρίζει μια θεμελιώδη αναθεώρηση των στρατηγικών προσανατολισμών των ΗΠΑ.
Η συμφωνία λειτούργησε, αλλά θα κρατήσει;
Τη στιγμή που γίνονταν όλες αυτές οι διεργασίες μεταξύ ΗΠΑ – Σερβικής Δημοκρατίας, η Βοσνία ήταν και πάλι κοντά σε μια πολιτική κρίση. Ο Ντόντικ ουσιαστικά αδιαφορούσε για τη δικαστική απόφαση, βάσει της οποίας έπρεπε να παραιτηθεί, και αρνιόταν να αναγνωρίσει τη εξουσία του Σεράγεβο επί του εδάφους της Σερβικής Δημοκρατίας.
Τότε, οι Αμερικανοί διπλωμάτες άρχισαν να ενημερώνουν ανεπίσημα τους Ευρωπαίους και το Κογκρέσο για την πιθανότητα άρσης των κυρώσεων σε αντάλλαγμα παραχωρήσεων εκ μέρους του Ντόντικ.
Τελικώς, το ντηλ έδωσε αποτελέσματα. Στο τέλος του Σεπτεμβρίου, ο Ντόντικ συμφώνησε να παραιτηθεί και ζήτησε από το Κοινοβούλιο να διορίσει έναν προσωρινό πρόεδρο. Οσον αφορά τους νόμους που έρχονταν σε αντίθεση με το Σύνταγμα καταργήθηκαν.
Λίγους μήνες μετά, όμως, τον Νοέμβριο, ο Ντόντικ επέστρεψε στις παλαιότερες δηλώσεις του ότι η Σερβική Δημοκρατία πρέπει να ανεξαρτοποιηθεί από τη Βοσνία. Αντί να μαλακώσει τη φρασεολογία του, μάλλον ένιωσε ότι του είχε δοθεί «λευκή επιταγή». Η πολιτική αναλύτρια, Γιασμίν Μουζάνοβιτς, παρατηρεί ότι «είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πως οι ΗΠΑ δεν προέβλεψαν αυτή την εξέλιξη. Αλλά η Ουάσινγκτον προφανώς πιστεύει ότι τα οφέλη της συμφωνίας δικαιολογούν τα ρίσκα».
.gif)
0 Σχόλια