Από τα «Guardian» στα «Bayraktar»: Ο εξοπλιστικός πυρετός στα Βαλκάνια και ο ρόλος ΗΠΑ–Τουρκίας

Η συζήτηση για τον εξοπλιστικό ανταγωνισμό στα Βαλκάνια επανέρχεται δυναμικά στο προσκήνιο, καθώς οι τελευταίες παραδόσεις στρατιωτικού υλικού σε Κόσοβο, Κροατία και άλλες χώρες της περιοχής αποκαλύπτουν ένα πλέγμα νέων ισορροπιών και συμμαχιών. Η πρόσφατη αποστολή 50 μεταχειρισμένων αμερικανικών τεθωρακισμένων οχημάτων τύπου Guardian στην Πρίστινα και η παρουσία του τουρκικού μη επανδρωμένου αεροσκάφους Bayraktar TB-2 στη στρατιωτική παρέλαση του Ζάγκρεμπ, δείχνουν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Τουρκία ενισχύουν συνεχώς την επιρροή τους στη στρατιωτική αρχιτεκτονική της περιοχής.

Τα οχήματα τύπου Guardian, τα οποία χρησιμοποιούνται ήδη από το 1999 σε διάφορα θέατρα επιχειρήσεων, παραχωρήθηκαν στις λεγόμενες «δυνάμεις ασφαλείας του Κοσόβου». Αυτές βρίσκονται από το 2018 σε διαδικασία δεκαετούς μετασχηματισμού σε τακτικό στρατό, παρά τις αντιρρήσεις που εκφράζονται από τη Σερβία αλλά και από κύκλους στο NATO, βάσει της Απόφασης 1244 του ΟΗΕ.

Σύμφωνα με αναλυτές, η Πρίστινα διαθέτει ήδη πάνω από 200 τεθωρακισμένα, αριθμός που υπερβαίνει κατά πολύ τις προβλέψεις του αρχικού σχεδίου. Παράλληλα, έχει προβεί σε παραγγελίες ή παραλαβές προηγμένων οπλικών συστημάτων: αυτοκινούμενους όλμους, οβιδοβόλα 105mm, τουρκικά αντιαρματικά Omtas, αμερικανικά αντιαρματικά Javelin και φυσικά τα drones Bayraktar TB-2.

Ο δημοσιογράφος Goran Janićević υπενθυμίζει, σύμφωνα με το RTS, ότι αυτές οι προμήθειες, σε συνδυασμό με την αύξηση του προϋπολογισμού άμυνας της Πρίστινας από 67 εκατ. ευρώ το 2021 σε 208 εκατ. το 2025, δείχνουν μια σαφή στρατηγική αναβάθμισης. Ο υπηρεσιακός πρωθυπουργός Albin Kurti έχει μάλιστα δηλώσει ότι στόχος του είναι ο στρατιωτικός προϋπολογισμός να αγγίξει το 1 δισ. ευρώ, εφόσον παραμείνει στην εξουσία.

Παρά τις κινήσεις αυτές, ειδικοί όπως ο Rade Marojević από το RTS επισημαίνουν ότι οι δυνάμεις ασφαλείας του Κοσόβου παραμένουν στρατιωτικά ανεπαρκείς σε σύγκριση με άλλες χώρες της περιοχής. Το πρόβλημα, ωστόσο, εντοπίζεται στη διπλωματική και στρατηγική διάσταση: η Πρίστινα έχει ισχυρούς συμμάχους που μπορούν να μετατρέψουν το αδύναμο στρατιωτικό δυναμικό σε παράγοντα περιφερειακής ισχύος.

Ο αναλυτής Marko Savković του ISAC Fund σημειώνει ότι διαμορφώνεται ένα νέο «στρατόπεδο» στην περιοχή, όπου η Σερβία (με πιθανή υποστήριξη της Ουγγαρίας) βρίσκεται απέναντι σε έναν άξονα Κροατίας–Αλβανίας–Κοσόβου, με ενεργή στήριξη των ΗΠΑ και της Τουρκίας. Η εικόνα αυτή ενισχύει τις ανησυχίες για μια νέα φάση στρατιωτικών ισορροπιών που δεν βασίζονται πλέον μόνο στην αποτρεπτική ισχύ, αλλά και σε πολιτικά–διπλωματικά δίκτυα.

Η στρατιωτική παρέλαση στο Ζάγκρεμπ ανέδειξε αυτή τη νέα πραγματικότητα. Αν και δεν υπήρξαν μεγάλες εκπλήξεις, η εμφάνιση του Bayraktar TB-2 ήταν χαρακτηριστική. Η Κροατία έχει παραγγείλει έξι τέτοια drones, ενώ ειδικοί εκτιμούν ότι στο μέλλον θα μπορούν να φέρουν και εγχώριας κατασκευής μικρά FPV drones, ενισχύοντας έτσι την αυτονομία της χώρας.

Ήδη τα Bayraktar βρίσκονται σε υπηρεσία στη Ρουμανία και την Αλβανία, ενώ η Βοσνία–Ερζεγοβίνη αναμένεται να παραλάβει δύο μέσω δωρεάς. Ο πολλαπλασιασμός των τουρκικών UAVs στα Βαλκάνια αποτυπώνει την επιρροή της Άγκυρας, η οποία δεν περιορίζεται μόνο στις πωλήσεις, αλλά επεκτείνεται και σε επενδύσεις, όπως η σχεδιαζόμενη μονάδα παραγωγής πυρομαχικών και εργαστήριο ανάπτυξης drones στο Κόσοβο.

Η εμπλοκή της Τουρκίας ξεπερνά τις απλές εξαγωγές. Σύμφωνα με τον Janićević, η νέα βιομηχανική βάση στο Κόσοβο συνδέεται με τον τριμερή αμυντικό μηχανισμό που έχει συγκροτηθεί μεταξύ Πρίστινας, Τιράνας και Ζάγκρεμπ. Η Άγκυρα επενδύει σε αυτό το σχήμα, καθιστώντας την παρουσία της πιο δομική και μακροπρόθεσμη. Έτσι, το γεωστρατηγικό αποτύπωμα της Τουρκίας στην περιοχή ενισχύεται, ενώ ταυτόχρονα η Σερβία βρίσκεται μπροστά στο δίλημμα να αυξήσει περαιτέρω τη δική της εξάρτηση από τη Ρωσία και την Κίνα.

Η κατάσταση δεν αφήνει αδιάφορη την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία παρακολουθεί με ανησυχία τη νέα κούρσα εξοπλισμών στα Δυτικά Βαλκάνια. Ειδικοί στις Βρυξέλλες υπογραμμίζουν ότι οι μεγάλες αυξήσεις στους στρατιωτικούς προϋπολογισμούς μπορεί να δημιουργήσουν αλυσιδωτές επιπτώσεις στην πολιτική σταθερότητα και στην πορεία ένταξης των χωρών της περιοχής στην Ε.Ε. Παράλληλα, τίθεται το ερώτημα κατά πόσο η ευρωπαϊκή πολιτική ασφάλειας μπορεί να συμβαδίσει με την εντεινόμενη επιρροή τρίτων παικτών, όπως οι ΗΠΑ και η Τουρκία.

Συμπερασματικά η παράδοση αμερικανικών οχημάτων στην Πρίστινα, η είσοδος των τουρκικών drones στο οπλοστάσιο Κροατίας, Αλβανίας και άλλων χωρών, καθώς και η γενικότερη αναβάθμιση των στρατιωτικών δυνατοτήτων στα Βαλκάνια, αποκαλύπτουν μια νέα φάση ισορροπιών. Η περιοχή κινδυνεύει να εγκλωβιστεί σε έναν ανταγωνισμό εξοπλισμών που δύσκολα θα περιοριστεί αποκλειστικά σε αμυντικό επίπεδο.

Το αν αυτό θα οδηγήσει σε αποσταθεροποίηση ή αν θα λειτουργήσει αποτρεπτικά εξαρτάται από τον τρόπο με τον οποίο οι χώρες της περιοχής –και οι διεθνείς δρώντες που τις στηρίζουν– θα διαχειριστούν την αυξανόμενη πίεση.

Πηγή:ibnaeu.com