Η Νέα Πυραμίδα της Αλβανίας: Πύργοι, βρώμικο χρήμα και ένα έθνος που αδειάζει

Το 1997, η Αλβανία κατέρρευσε υπό το βάρος δόλιων πυραμιδικών συστημάτων που εξαφάνισαν τις οικονομίες μιας ζωής και σχεδόν γονάτισαν το κράτος. Σήμερα, ένα διαφορετικό είδος πυραμίδας υψώνεται — αυτή τη φορά, κυριολεκτικά. Σε όλα τα Τίρανα και εξαπλώνεται σε άλλες πόλεις και ακτές, η χώρα βιώνει μια έκρηξη πολυώροφων κατασκευών, που συχνά δικαιολογείται ως σύγχρονη αστικοποίηση, αλλά στην πραγματικότητα μοιάζει με μια εθνική μανία που καθοδηγείται από αδιαφανές χρήμα, εγκληματικό κεφάλαιο και συνενοχή των αρχών.

Το πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι η έγκριση 17 τριακονταόροφων πύργων στην πράσινη ζώνη της λίμνης Φάρκα, μιας προηγουμένως ανέγγιχτης προαστιακής περιοχής στα περίχωρα των Τιράνων. Έχοντας εγκριθεί από το Εθνικό Εδαφικό Συμβούλιο και προωθούμενο υπό την επωνυμία «Λίμνη της Άλμπορα», αυτό το μεγα-έργο της Lion Construction αντιπροσωπεύει ένα εκπληκτικό επίπεδο περιβαλλοντικής υποβάθμισης και αστικής παραμόρφωσης. Το αρχιτεκτονικό μοντέλο, που κυκλοφορεί τώρα στον τύπο, δείχνει ένα πυκνό δάσος πύργων που εκτοπίζει το φυσικό - ένα μνημείο της τσιμεντένιας υπερβολής αντί του πολεοδομικού σχεδιασμού.

Ταυτόχρονα, στην παραθαλάσσια πόλη της Αυλώνας, εγκρίθηκε μια ακόμη παραδοξότητα. Το λεγόμενο έργο αστικής ανάπτυξης της παραλίας της Αυλώνας , που καλύπτει πάνω από 89.000 τετραγωνικά μέτρα νέων κατασκευών, ισχυρίζεται ότι είναι εμπνευσμένο από «αλβανικά χωριά». Στην πράξη, μοιάζει με μια υπερπυκνή συλλογή από φωτεινά χρωματισμένους πύργους, στοιβαγμένους σε ασύνδετα μοτίβα και διαφημιζόμενους με το λεξιλόγιο της αστικής ζωντάνιας. Ωστόσο, αυτό που προκύπτει από τις απεικονίσεις και τα σχέδια δεν είναι μια ζωντανή γειτονιά αλλά μια κάθετη φαβέλα - τσιμεντένια γκέτο ντυμένα σε μεσογειακές αποχρώσεις.

Αυτό που συνδέει αυτά τα έργα δεν είναι το αρχιτεκτονικό όραμα, αλλά η κινητήρια δύναμη που τα κινεί: η αδιάκοπη ροή παράνομου χρήματος. Ανεξάρτητοι εμπειρογνώμονες, πολεοδόμοι και οικονομολόγοι συμφωνούν ολοένα και περισσότερο ότι η έκρηξη των πύργων είναι το σύγχρονο πυραμιδικό σχέδιο της Αλβανίας. Αντί να χρηματοδοτούνται από παραγωγικούς τομείς ή την εγχώρια ζήτηση, αυτές οι κατασκευές χρηματοδοτούνται σε μεγάλο βαθμό από μετρητά από το οργανωμένο έγκλημα, τα διεθνή δίκτυα εμπορίας ανθρώπων και τη συστημική διαφθορά. Αυτά δεν είναι κτίρια για να ζει κανείς — είναι κατασκευές που κατασκευάζονται για να καθαρίζουν τα χρήματα.

Κι όμως, προκύπτει ένα ακόμη πιο ανησυχητικό ερώτημα: Σε ποιον απευθύνονται αυτοί οι πύργοι; Καθώς η Αλβανία βιώνει μια πρωτοφανή δημογραφική έξοδο, με χιλιάδες να φεύγουν κάθε μήνα — όχι μόνο οι άνεργοι νέοι, αλλά και οι ειδικευμένοι εργαζόμενοι, οι οικογένειες και οι επαγγελματίες — οι οποίοι θα ζήσουν σε αυτά τα πανάκριβα διαμερίσματα;

Τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά. Πάνω από το 33% του οικιστικού αποθέματος στα Τίρανα είναι ήδη ακατοίκητο και περισσότερο από το 90% αυτών των κενών μονάδων ταξινομούνται ως πολυτελή διαμερίσματα — πολύ πέρα από την εμβέλεια του μέσου αλβανικού νοικοκυριού. Η άνθηση της αγοράς κατοικίας στην πόλη έχει δημιουργήσει πλεόνασμα, όχι πρόσβαση. Αντί να λύσει το πρόβλημα της στέγασης, απλώς έχει διογκώσει μια κερδοσκοπική φούσκα.

Πρόκειται για πύργους που προορίζονται για τους λίγους Αλβανούς που έχουν απομείνει πίσω, οι οποίοι δεν έχουν ούτε την οικονομική δυνατότητα ούτε την πρόσβαση σε αυτούς; Θα αγοραστούν από τα ίδια τα συνδικάτα κατασκευών για να βάλουν βρώμικο χρήμα; Ή μήπως από περαστικούς ξένους εργάτες από την Ασία και την Αφρική, οι οποίοι χρησιμοποιούν την Αλβανία ως προσωρινό σημείο διέλευσης για να φτάσουν στη Δυτική Ευρώπη;

Η λογική καταρρέει υπό έλεγχο. Οι τιμές των ακινήτων στα Τίρανα ανταγωνίζονται πλέον εκείνες σε περιοχές της Κεντρικής Ευρώπης, ενώ η πληθυσμιακή βάση συρρικνώνεται και η οικονομική ανισότητα αυξάνεται. Δεν υπάρχει βιώσιμη εσωτερική ζήτηση που να δικαιολογεί αυτό το κύμα κερδοσκοπικής δόμησης. Αυτές δεν είναι επενδύσεις σε κατοικίες - είναι θησαυροφυλάκια για εγκληματικό κεφάλαιο, που παρουσιάζονται ως αστική ανανέωση.

Ακόμα χειρότερα, το κράτος δεν είναι μόνο συνένοχο — είναι και ένας ενεργός παράγοντας που διευκολύνει την κατάσταση. Από το γραφείο του Πρωθυπουργού μέχρι τα τοπικά συμβούλια πολεοδομικού σχεδιασμού, κάθε μοχλός εξουσίας έχει καταληφθεί από το πλέγμα των κατασκευαστικών εταιρειών, των πολιτικών ελίτ και των επιχειρήσεων ξεπλύματος χρήματος. Θεσμοί όπως το Εθνικό Εδαφικό Συμβούλιο λειτουργούν πλέον λιγότερο ως ρυθμιστές και περισσότερο ως σφραγίδες για γκροτέσκες τσιμεντένιες φαντασιώσεις.

Η Αλβανία μετατρέπεται σε μια καρικατούρα ανεξέλεγκτου καπιταλισμού, όπου ο ορίζοντας υψώνεται καθώς η κοινωνία καταρρέει. Αυτοί οι νέοι πύργοι - μεγαλοπρεπείς, άγονοι και απρόσιτοι - είναι οι σύγχρονες πυραμίδες ενός έθνους σε παρακμή. Αν η κατάρρευση του 1997 δίδαξε στους Αλβανούς το κόστος της οικονομικής ψευδαίσθησης, η τρέχουσα άνθηση μπορεί να διδάξει ένα ακόμη πιο σκληρό μάθημα: το κόστος της πώλησης της γης σας, των λιμνών σας και του αστικού σας μέλλοντος για έναν ορίζοντα στον οποίο κανείς δεν θα ζει.

Η τσιμεντένια ζούγκλα που ανεγείρεται στα Τίρανα, την Αυλώνα και αλλού δεν αποτελεί ένδειξη προόδου — είναι σύμβολο εγκατάλειψης. Και όταν η σκόνη κατακαθίσει και οι πύργοι μείνουν μισοάδειοι, οι σκιές τους θα πέσουν σε μια χώρα που πούλησε την ψυχή της, έναν όροφο τη φορά.

Πηγή: tiranatimes.com