Δυτικά Βαλκάνια: Τα ανοιχτά μέτωπα και η στάση της Αθήνας

Η ένταση που δημιουργήθηκε  τις προηγούμενες στο βόρειο Κόσσοβο, παρά την ταχύτητα και την πυροσβεστική λειτουργία των δυτικών δυνάμεων, αποτελεί παράδειγμα ως προς την εξέλιξη την οποία μπορεί  να λάβει ένα από τα πολλαπλά ανεπίλυτα προβλήματα των Δυτικών Βαλκανίων.

Κατά ορισμένους αναλυτές η κρίση εδράζεται σε σημαντικό βαθμό στην προσπάθεια του προέδρου της Σερβίας Αλεξάνταρ Vucic αλλά και των Αρχών του Κοσόβου να υπενθυμίσουν ότι οι διαφορές ανάμεσα στο Βελιγράδι και στη (διεθνώς μερικώς αναγνωρισμένη) οντότητα που εκπροσωπεί η Πρίστινα απέχουν πολύ μακριά από το να επιλυθούν. 

Η ρωσική παρέμβαση στο Βελιγράδι παρουσιάζεται συχνά από τα δυτικά ΜΜΕ ως βαρύνουσα, ωστόσο η οικονομική πραγματικότητα υποδηλώνει πως ο διεθνής παράγοντας με τη μεγαλύτερη επιρροή στη σερβική πρωτεύουσα είναι το Πεκίνο, το οποίο ακολουθεί πολύ διαφορετική τακτική. 

Η Αθήνα με διάφορους τρόπους έχει επιχειρήσει να βοηθήσει τις δύο πλευρές στην προσπάθεια που κάνουν να συνενωθούν, αναβαθμίζοντας την ίδια στιγμή τη συνεργασία της με το Κόσσοβο.

Βέβαια, οι παροικούντες τη διπλωματική Ιερουσαλήμ γνωρίζουν πολύ καλά ότι οι σχέσεις της Αθήνας με την Πρίστινα περνούν μέσα από τα Τίρανα και τις ελληνοαλβανικές διαφορές, με προεξάρχουσα –για την ελληνική πλευρά– την προστασία της εθνικής μειονότητας και την οριοθέτηση θαλασσίων ζωών.

Η έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Αλβανίας με την Ε.Ε. θα δώσει περιθώριο για την επίλυση των διμερών διαφορών, ενώ η θετική θεωρείται και η προ ολίγων ημερών ορκωμοσία του νέου προέδρου της Αλβανίας Μπαϊράμ Μπεγκάι, καθώς ένα από σταθερά επιχειρήματα της αλβανικής κυβέρνησης και του πρωθυπουργού Εντι Ράμα ήταν ότι ο προκατόχος του Ιλίρ Μέτα αρνιόταν την οριοθέτηση ΑΟΖ με την Ελλάδα, στάση που έκανε τακτικά γνωστά μέσω συνεντεύξεων του σε τουρκικές εφημερίδες, ακόμα και την παραμονή της αποχώρησής του.

Τα «success stories» των Δυτικών Βαλκανίων περιορίζονται στη Βόρεια Μακεδονία, η οποία, μετά την επίλυση της ονοματολογικής διαφοράς με την Ελλάδα διά της συμφωνίας των Πρεσπών, ομαλοποιεί τις σχέσεις της και με τη Βουλγαρία, γεγονός το οποίο άνοιξε πριν από λίγες ημέρες τον δρόμο προς την ΕΕ.

Η ερμηνεία της πρόσφατης κρίσης στα διοικητικά σύνορα Σερβίας – Κοσόβου ως ενδεικτικής των κινδύνων διάχυσης της σύγκρουσης Ρωσίας – Ουκρανίας δι' αντιπροσώπων στα Βαλκάνια είναι μάλλον παρακινδυνευμένη. 

Αντιθέτως η κατάσταση στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη υπενθυμίζει ότι ο κίνδυνος παραμένει υπαρκτός. Οι συμφωνίες του Ντέιτον (1995) έχουν ξεπεραστεί από τις προτάσεις, καθώς το ομοσπονδιακό σχήμα δεν έχει λειτουργήσει, με τις οντότητες που συνθέτουν το κράτος της Βοσνίας να κρατούν την αυτονομία τους.

Η μία από αυτές, η Σερβική Δημοκρατία, έχει αποδεδειγμένα πολύ στενές σχέσεις με τη Μόσχα, καθώς υπάρχει εδραία η πεποίθηση ότι η Ρωσία αποτελεί τη μόνη δύναμη που υπερασπίζεται τα δικαιώματα των Σέρβων. Σε αυτό το πλαίσιο πολυετούς αδράνειας, οι κλήσεις για την προώθηση της ένταξης της Β-Ε μοιάζουν περισσότερο με ευχολόγιο παρά με πραγματική προοπτική.

Η τρέχουσα καταιγίδα στα Βαλκάνια, με εστία το Κόσοβο μπορεί αυτή την περίοδο να μην είναι μεγάλης σημασίας, αλλά σίγουρα είναι μπουρίνι με ποικίλες εκδηλώσεις και πλούσιο σε επιπτώσεις. 

Ο αλβανικής καταγωγής Πρωθυπουργός του Μαυροβουνίου Ντριτάν Αμπάζοβιτς υπέγραψε στην Ποντγκόριτσα Συμφωνία για τον Διακανονισμό Αμοιβαίων Σχέσεων με τον Πατριάρχη Σερβίας Πορφύριο. Πρόκειται για ουσιαστικό βήμα ώστε να ρυθμιστούν οι περίπλοκες από τη φύση τους αρμοδιότητες του Πατριαρχείου Σερβίας στην εκκλησιαστική επαρχία αρμοδιότητας του, η οποία, όμως, ανήκει στην Δημοκρατία του Μαυροβουνίου. Το βήμα αυτό εκκρεμούσε από όταν το Μαυροβούνιο ανακήρυξε την ανεξαρτησία του.


Τα εκκλησιαστικά και εν γένει τα θρησκευτικά ζητήματα είναι πολύ πιο ανθεκτικά και περίπλοκα από τα αμιγώς πολιτικά. Πέρυσι, το Σεπτέμβριο, κατά την ενθρόνιση του Μητροπολίτη Μαυροβουνίου και Παράκτιας Ιωαννίκιου, είχε εκδηλωθεί μεγάλη ένταση με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί συγκρουσιακό κλίμα. 

Τούτο, διότι η κυβέρνηση συνασπισμού του Κριβόκαπιτς τότε ήταν υπέρ της συνέχειας της ιστορικής παράδοσης, δηλαδή η Μητρόπολη Μαυροβουνίου να υπάγεται στο Πατριαρχείο Σερβίας. Ο Πρόεδρος του Μαυροβουνίου, όμως, Μίλο Τζουκάνοβιτς απαιτούσε –αβάσιμα από εκκλησιαστικής απόψεως, αλλά και χωρίς κοινωνική υποστήριξη– την αυτονόμηση της Εκκλησίας του Μαυροβουνίου.

Το κόμμα του Προέδρου “Δημοκράτες Σοσιαλιστές του Μαυροβουνίου” παρείχε μέχρι τώρα στήριξη στην κυβέρνηση Αμπάζοβιτς, η οποία είχε προκύψει από περίεργες ισορροπίες μετά την πτώση της κυβέρνησης Κριβόκαπιτς. Τώρα, το εν λόγω κόμμα δηλώνει ότι έχει ήδη ξεκινήσει διαδικασίες για να άρει την εμπιστοσύνη του στην Κυβέρνηση.

 Θεωρεί την υπογραφή της Συμφωνίας με το Πατριαρχείο Σερβίας εγκατάλειψη της προσπάθειας για ίδρυση αυτονόμου εκκλησιαστικής αρχής, άρα και υπονόμευση της εθνικής ιδέας των Μαυροβουνίων.

Όπως και στην περίπτωση με τα Σκόπια, ακόμη και για όσους στοιχειωδώς γνωρίζουν τα εκκλησιαστικά ζητήματα είναι σαφές ότι πρόκειται για κάτι πολύ πιο σύνθετο από όσο φαίνεται. Μπορεί στην περίπτωση της Εκκλησίας στα Σκόπια το Οικουμενικό Πατριαρχείο να προέβη στην άρση του σχίσματος «δια της επιχύσεως ελαίου και οίνου», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει στην σχετική ανακοίνωση, πλην όμως οι εκκλησιαστικές αρχές στα Σκόπια επιμένουν ότι είναι “Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία”!

Η πρόσφατη κρίση περιοχές του Κοσόβου Μιτρόβιτσα και Λεπόσαβιτς, που έφερε αντιμέτωπους την Πρίστινα και το Βελιγράδι πήρε αναβολή μέχρι την 1η Σεπτεμβρίου.

 Ας σημειωθεί, πάντως, πως η ένταση προέκυψε μόλις ο Πρωθυπουργός του Κοσόβου Αλμπίν Κούρτι και η Πρόεδρος Βιόσα Οσμάνι επέστρεψαν από πολυήμερη επίσκεψη στην Ουάσιγκτον. Είναι ηλίου φαεινότερο ότι η κρίση συνιστά πολιτικο-διπλωματική πίεση προς το Βελιγράδι, ώστε να αποκοπεί οριστικά από την επιρροή της Μόσχας και να ενταχθεί άνευ όρων στο στρατόπεδο της Δύσης. Τόσο ο Πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς όσο και το υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας το είπαν ξεκάθαρα.

Στα Σκόπια η κατάσταση είναι  σχετικά σταθερή καθώς ο συμβιβασμός με τη Βουλγαρία για την έναρξη των επίσημων ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΕΕ –με βάση την γαλλική πρόταση– λειτουργεί προς το παρόν αλλά δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο να στο άμεσο μέλλον να λειτουργήσει αποσταθεροποιητικά. Αυτό εξαρτάται κυρίως απο την στάση της αντιπολίτευσης των Σκοπίων ή οποια ήταν αντίθετη στη συμφωνία. 

 Τα πράγματα είναι ανησυχητικά και στα Τίρανα. Η διαφθορά και η κατάχρηση δημοσίων πόρων από τον πρωθυπουργό Έντι Ράμα αρχίζει να προσκομίζει κέρδη στην αντιπολίτευση που ασκεί τόσο ο πρώην Πρωθυπουργός και Πρόεδρος Σαλί Μπερίσα (έχει ανακηρυχτεί για τον ίδιο λόγο ανεπιθύμητο πρόσωπο από τις ΗΠΑ) όσο και ο μέχρι πρότινος Πρόεδρος της Δημοκρατίας Ιλίρ Μέτα.

Ο Έντι Ράμα έχει μέχρι σήμερα κατορθώσει να ελέγχει και μάλιστα να μετατρέπει σε εργαλείο πολιτικής υπεροχής διάφορες υποθέσεις που έρχονται στο φως της επικαιρότητας. Ωστόσο, δεν είναι ανεξάντλητη η πολιτική μπαταρία του. 

Πηγή: kathimerini.gr