Λιβύη -Ρωσία: Τι πήρε ο Χαφτάρ από Πούτιν

Στα ύψη έχει κορυφωθεί η ένταση σε πολιτικό επίπεδο στην Ανατολική Μεσόγειο λόγω της έκρηξης των μεταναστευτικών ροών από τη Λιβύη. Την Κυριακή βρέθηκε στη Βεγγάζη ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, ο οποίος συναντήθηκε με τον στρατάρχη Χαφτάρ, αλλά στην ουσία έφυγε άπραγος. Στη συνέχεια σε διπλωματικό επεισόδιο εξελίχθηκε η προγραμματισμένη επίσκεψη ευρωπαϊκής αντιπροσωπείας στη Βεγγάζη, καθώς η διοίκηση της Ανατολικής Λιβύης απαγόρευσε την είσοδό της και απαίτησε την άμεση αποχώρηση των ξένων αξιωματούχων, χαρακτηρίζοντάς τους «persona non grata».


Η αποστολή, με επικεφαλής τον Επίτροπο της ΕΕ για τη Μετανάστευση και τις Εσωτερικές Υποθέσεις, Μάγκνους Μπρούνερ, περιλάμβανε υπουργούς από την Ιταλία, την Ελλάδα και τη Μάλτα και συνοδευόταν από τον πρέσβη της ΕΕ στη Λιβύη, Νικόλα Ορλάντο. Σκοπός της επίσκεψης ήταν η συνάντηση με τον στρατάρχη Χαλίφα Χάφταρ, de facto ηγέτη της ανατολικής Λιβύης, και όχι με την παράλληλη κυβέρνηση του Οσάμα Χαμάντ, την οποία στηρίζει.

Ωστόσο, η κυβέρνηση της Βεγγάζης θεώρησε την άφιξη των ευρωπαίων αξιωματούχων χωρίς προηγούμενη έγκριση ως παραβίαση της εθνικής κυριαρχίας. Κατά την άφιξή τους στο αεροδρόμιο, τους ζητήθηκε να εγκαταλείψουν άμεσα τη χώρα, χωρίς να πραγματοποιηθεί η προγραμματισμένη συνάντηση.
Το παρασκήνιο της έντασης

Η ένταση φαίνεται να οφείλεται σε διαφωνία ως προς τη σύνθεση των συναντήσεων. Ο Χάφταρ φέρεται να ζήτησε τη συμμετοχή υπουργών της κυβέρνησης Χαμάντ, μεταξύ των οποίων και ο πρωθυπουργός, κάτι που η ευρωπαϊκή πλευρά απέρριψε, επιμένοντας ότι η επίσκεψη ήταν περιορισμένη αποκλειστικά σε επαφή με τον ίδιο τον στρατάρχη.

Διπλωματικές πηγές ανέφεραν ότι η άφιξη της αποστολής έγινε χωρίς επίσημη άδεια προσγείωσης ή προκαθορισμένο πρωτόκολλο με τις τοπικές αρχές. Η ιταλική La Stampa απέδωσε το περιστατικό σε «παρεξήγηση», ενώ η Corriere della Sera σημείωσε ότι ο χαρακτηρισμός “persona non grata” δεν αφορούσε συγκεκριμένα τον Ιταλό υπουργό Εσωτερικών Ματέο Πιαντεντόζι ή τον Έλληνα ομόλογό του Θάνο Πλεύρη.

Ο Μαλτέζος υπουργός Εσωτερικών Μπάιρον Καμιλέρι, σε δήλωσή του μετά την επιστροφή του στη χώρα, ανέφερε πως η συνάντηση ακυρώθηκε «λόγω ζητήματος πρωτοκόλλου μεταξύ των τοπικών αρχών και της ΕΕ».
Το ευρύτερο πλαίσιο

Η επίσκεψη των Ευρωπαίων αξιωματούχων είχε ξεκινήσει από την Τρίπολη, όπου συναντήθηκαν με την διεθνώς αναγνωρισμένη Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας. Στο επίκεντρο των συζητήσεων βρέθηκαν η αντιμετώπιση των παράτυπων μεταναστευτικών ροών, η ενίσχυση των συνόρων και η συνεργασία για επαναπατρισμό μεταναστών.

Το επεισόδιο αυτό υπογραμμίζει το βαθύ πολιτικό ρήγμα που εξακολουθεί να διχάζει τη Λιβύη, αλλά και τις δυσκολίες της ΕΕ να διαχειριστεί μια συνεκτική πολιτική στην περιοχή, ανάμεσα σε δύο ανταγωνιστικά κέντρα εξουσίας – τη διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση στην Τρίπολη και την παράλληλη διοίκηση της Βεγγάζης, υπό την επιρροή του Χάφταρ.

Το πιο οργανωμένο και μαζικό κύμα ρωσικού στρατιωτικού εξοπλισμού προς τη Λιβύη από το 2023 και μετά βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, με αποδέκτη τον στρατάρχη Χαλίφα Χάφταρ. Η στήριξη αυτή, που φέρει τη σφραγίδα του Κρεμλίνου, δεν περιορίζεται σε αποστολές οπλισμού, αλλά εντάσσεται σε ένα ευρύτερο σχέδιο γεωπολιτικής διείσδυσης της Μόσχας στη Βόρεια Αφρική και την ανατολική Μεσόγειο.
Δεν ικανοποιήσαμε τα αιτήματα του Χάφταρ

Όσον αφορά την πατρίδα μας, η Ελλάδα είχε την ευκαιρία να έχει σύμμαχο τον Χαλίφα Χαφτάρ, αντ’αυτού ο Λίβυος στρατάρχης στέλνει ορδές μεταναστών, οι οποίοι καταφθάνουν νότια της Κρήτης κατά εκατοντάδες, με την ελληνική κυβέρνηση, αφού αποδείχτηκε επί του πεδίου, ότι η αποστολή δύο φρεγατών του πολεμικού ναυτικού εξελίχθηκε σε φιάσκο πήρε κάποια μέτρα που αφορούν την τρίμηνη αναστολή εξέτασης αιτημάτων ασύλου για όσους καταφθάνουν στην Ελλάδα από Βόρεια Αφρική με πλωτά μέσα, ενώ προανήγγειλε τη δημιουργία μόνιμης κλειστής δομής στην Κρήτη (υπό την προαίρεση δημιουργίας μίας ακόμη), που θα κρατούνται όσοι εισέρχονται παράνομα στη χώρα. Παράλληλα, τόνισε πως η κυβέρνηση συνεχίζει τον διάλογο με τη Λιβύη και εξέφρασε την ετοιμότητα των Ενόπλων Δυνάμεων να αποτρέψουν την αναχώρηση βαρκών από τις ακτές της αφρικανικής χώρας.



Πριν μερικά χρόνια, όταν ο Λίβυος στρατάρχης ήρθε επισκέφτηκε τη χώρα μας, η κυβέρνηση Μητσοτάκη υποβάθμισε την παρουσία του. Είναι γνωστή άλλωστε η δήλωση του συμβούλου εθνικής ασφάλειας Θάνου Ντόκου, ο οποίος είχε αναφέρει, ότι ο Χάφταρ μετρούσε μέρες. Ο Χάφταρ ζητούσε από την Ελλάδα κάποια παροπλισμένα αμυντικά συστήματα, τα οποία η ελληνική κυβέρνηση δεν του έδωσε, παρότι ο Λίβυος ηγέτης πρέσβευε τις ελληνικές θέσεις για το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο. Έτσι η κυβέρνηση της ΝΔ άνοιξε διάπλατα την πόρτα στην Τουρκία, για να παίξει μπάλα, μετά τη δυτική και στην Ανατολική Λιβύη.

Μέσω κοινοβουλευτικές διπλωματίας, επιτροπή της τουρκικής εθνοσυνέλευσης επισκέφτηκε την Ανατολική Λιβύη. Στη συνέχεια προσκλήθηκε ο πρόεδρος της βουλής ΑΚίλα Σάλεχ, μια επίσκεψη που ενίσχυσε τους διαύλους που είχαν ανοίξει. Ο Ερντογάν μέσω των κατασκευαστικών εταιρειών που τον στηρίζουν πάτησε πόδι στην Ανατολική Λιβύη, αφού οι συγκεκριμένες εταιρείες πήραν έργα για την ανοικοδόμησή της. Στη συνέχεια ο υιός Χάφταρ επισκέφτηκε την Τουρκία και υπήρξε συνάντηση με τον Τούρκο ΥΠΑΜ, Γιασάρ Γκιουλέρ, εξασφαλίζοντας συμφωνία εκπαίδευσης του στρατού της Ανατολικής Λιβύης από τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις.
Τι παρέχει η Ρωσία στον Χάφταρ

Υπάρχουν αναλυτές που υποστηρίζουν, ότι η σκληρή στάση του Χαλίφα Χάφταρ απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωηση, απ’την οποία στην ουσία θέλει να αποσπάσει κονδύλια δισεκατομμυρίων ευρώ έχοντας ως μοχλό πίεσης το μεταναστευτικό, αποδίδεται στις σχέσεις του Λίβυου ηγέτη με τη Ρωσία. Έχει τις πλάτες του Πούτιν, διαφορετικά δεν θα είχε αυτήν τη ρητορική, αναφέρουν έμπειροι διπλωμάτες. Τί παρέχει όμως η Ρωσία στον Χάφταρ τα τελευταία χρόνια;

▪ Αντιαεροπορικά Συστήματα
Συστήματα τύπου Pantsir-S1 και Tor-M2 έχουν ήδη τοποθετηθεί σε στρατιωτικές βάσεις της Ανατολικής Λιβύης, με τη συνδρομή Ρώσων στρατιωτικών συμβούλων, ενισχύοντας την αντιαεροπορική «ασπίδα» του Χάφταρ.

▪ Μαχητικά Αεροσκάφη
Η Μόσχα έχει αποστείλει τουλάχιστον έξι MiG-29και δύο Su-24 στη βάση al-Khadim, όπου πραγματοποιήθηκαν εργασίες συντήρησης και αναβάθμισης από Ρώσους τεχνικούς. Ο στόχος είναι η εξασφάλιση εναέριας υπεροχής έναντι των δυνάμεων της διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης στην Τρίπολη.

▪ Άρματα Μάχης και Πυροβολικό
Παραδόθηκαν άρματα μάχης T-72B και T-62M, καθώς και συστήματα πυραυλικού πλήγματος μεγάλης εμβέλειας BM-30 Smerch. Παρά την παλαιότητά τους, τα οπλικά αυτά συστήματα παραμένουν πλήρως λειτουργικά και ιδιαίτερα επικίνδυνα στο πεδίο μάχης.

▪ Drone και Ηλεκτρονικός Πόλεμος
Η Ρωσία έχει ενισχύσει τον Χάφταρ με drones επιτήρησης τύπου Orlan-10, αλλά και με τεχνολογία ηλεκτρονικού πολέμου (EW) για παρεμβολές σημάτων. Τη διαχείρισή τους έχουν αναλάβει μισθοφόροι της παραστρατιωτικής ομάδας Wagner.
Οι τρόποι πληρωμής: Πετρέλαιο, χρυσός και πολιτικά ανταλλάγματα

Η ρωσική υποστήριξη δεν είναι δωρεάν, αλλά πληρώνεται μέσα από ένα πολύπλοκο πλέγμα συναλλαγών:

▪ Λαθρεμπόριο πετρελαίου
Ο Χάφταρ ελέγχει παράνομα σημαντικά λιμάνια της Ανατολικής Λιβύης, όπως το Τομπρούκ και η Μπρέγκα, μέσω των οποίων διακινείται αργό πετρέλαιο στη μαύρη αγορά. Ρωσικές εταιρείες-βιτρίνα το αποκτούν σε χαμηλή τιμή και το εξάγουν σε χώρες όπως η Συρία ή και προς την Ε.Ε. με παραποιημένα έγγραφα.

▪ Ανταλλαγές με ρούβλια, χρυσό και bartering
Σύμφωνα με αναφορές του ΟΗΕ, έχει εντοπιστεί διακίνηση χρυσού και ρωσικών νομισμάτων από τη Βεγγάζη προς ρωσικά εδάφη μέσω ιδιωτικών πτήσεων. Σε άλλες περιπτώσεις, η πληρωμή γίνεται με ανταλλαγή πετρελαίου έναντι οπλισμού ή στρατιωτικής εκπαίδευσης.

▪ Γεωπολιτικά ανταλλάγματα
Η Ρωσία έχει ήδη εξασφαλίσει στρατιωτική παρουσία στις βάσεις al-Jufra και al-Khadim, με στόχο τη μόνιμη εγκατάσταση στρατευμάτων στην καρδιά της Βόρειας Αφρικής. Η “επένδυση” αυτή ενισχύει τη ρωσική επιρροή στην περιοχή χωρίς άμεσο οικονομικό αντάλλαγμα.
Ο στόχος της Μόσχας: Γεωστρατηγικός έλεγχος στη Μεσόγειο

Η παρουσία της Ρωσίας στη Λιβύη εντάσσεται σε έναν ευρύτερο σχεδιασμό:

Πρόσβαση στη Μεσόγειο και τις θαλάσσιες οδούς εμπορίου


Αντιμετώπιση της επιρροής του ΝΑΤΟ, της Ε.Ε. και της Τουρκίας


Χρήση των μεταναστευτικών ροών ως μοχλό πίεσης προς την Ευρώπη, με τον φόβο ο Χάφταρ να «εργαλειοποιήσει» πρόσφυγες υπό ρωσική κάλυψη.

Η διοίκηση της Ανατολικής Λιβύης λοιπόν αφού είδε την Ελλάδα να την εγκαταλείπει στράφηκε στην Τουρκία και πλέον με τις πλάτες της Ρωσίας έχει το μαχαίρι και το καρπούζι για τις μεταναστευτικές ροές. Και γιατί η Μόσχα να προκαλέσει τέτοια κρίση; Μα φυσικά εξαιτίας της στάσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον πόλεμο της Ουκρανίας. Το μεγαλύτερο μέρος του μεταναστευτικού προβλήματος όμως το αντιμετωπίζει η Ελλάδα, η οποία όπως αναλύθηκε παραπάνω θα μπορούσε να ήταν σε πολύ καλύτερη μοίρα. Αλλά το πάθημα δεν έγινε μάθημα, γιατί η ελληνική εξωτερική πολιτική μετρά συνεχόμενες ήττες και κατραπακιές. Οι σφαλιάρες είναι ατελείωτες…

Πηγή: geopolitico.gr