Διακινδυνεύοντας την οργή της Ρωσίας, η Σερβία εγκρίνει τη διέλευση βοσνιακών πυρομαχικών





Ακόμα και αφού η Ρωσία την κατηγόρησε δημόσια για προδοσία, η Σερβία ενέκρινε τη διέλευση μέσω του εδάφους της σχεδόν 1.000 βλημάτων πυροβολικού από τη Βοσνία για λογαριασμό μιας τσεχικής εταιρείας που είχε αναλάβει τον εφοδιασμό του ουκρανικού στρατού με πυρομαχικά.


Στις 12 Ιουνίου του τρέχοντος έτους, το υπουργείο Εσωτερικών της Σερβίας ενέκρινε τη διαμετακόμιση 132 παλετών με εμπορεύματα από τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, οι οποίες θα περνούσαν από ένα μικρό συνοριακό πέρασμα στο χωριό Σρέμσκα Ράτσα, κοντά στον ποταμό Σάβα.

Σύμφωνα με επίσημα έγγραφα που εξασφάλισε το BIRN, οι παλέτες επρόκειτο να στοιβάζονται με φυσίγγια πυροβολικού 155 χιλιοστών, συνολικά 960. Τα φορτηγά επρόκειτο να κατευθυνθούν βόρεια και να εισέλθουν στην Ουγγαρία από το συνοριακό πέρασμα Horgos.

Η αποστολή παραγγέλθηκε από μια τσεχική αμυντική και αεροδιαστημική εταιρεία με την επωνυμία Omnipol, η οποία είναι μία από τις πέντε εταιρείες που φέρεται να επέλεξε το τσεχικό κράτος για να προμηθεύσει βλήματα πυροβολικού στον ουκρανικό στρατό. Σύμφωνα με δημοσιεύματα των μέσων ενημέρωσης, τα βλήματα των 155 χιλιοστών είναι τα πιο περιζήτητα από την Ουκρανία, καθώς ο αγώνας της κατά των ρωσικών δυνάμεων εισβολής συνεχίζεται.

Η διαδρομή που επρόκειτο να ακολουθήσουν τα φορτηγά, ωστόσο, καθίσταται ολοένα και πιο ευαίσθητη.

Στα τέλη Μαΐου, η Υπηρεσία Πληροφοριών Εξωτερικού της Ρωσίας, SVR, είχε καταδικάσει τη Σερβία για έμμεση διοχέτευση πυρομαχικών σερβικής κατασκευής στην Ουκρανία, κατηγορώντας τους Σέρβους κατασκευαστές «και τους προστάτες τους» ότι επιδιώκουν να «κερδοσκοπήσουν από το αίμα αδελφών σλαβικών λαών».

Η δήλωση του SVR σηματοδότησε μια εξαιρετική δημόσια επίπληξη προς τον Σέρβο Πρόεδρο Αλεξάνταρ Βούτσιτς, ο οποίος, τουλάχιστον δημόσια, αρνήθηκε να πάρει θέση στη σύγκρουση.

Αν και τονίζει ότι υποστηρίζει την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας, ο Βούτσιτς αρνήθηκε να ευθυγραμμιστεί με τις δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, γνωρίζοντας ότι κάτι τέτοιο θα ενείχε τον κίνδυνο να αποξενώσει τους πιο ένθερμους εθνικιστές υποστηρικτές του.

Αλλά στο παρασκήνιο, οβίδες και σφαίρες του σερβικού πυροβολικού βρίσκουν δρόμο προς το Κίεβο, μέσω μεσαζόντων και πιστοποιητικών «τελικού χρήστη» που αναφέρουν τον τελικό προορισμό αλλού. Ο Βούτσιτς το παραδέχτηκε σε συνέντευξή του στους Financial Times τον Ιούνιο του περασμένου έτους.

Τώρα, το BIRN μπορεί να αποκαλύψει ότι η Σερβία επιτρέπει επίσης σε πυρομαχικά που κατασκευάζονται αλλού να διασχίζουν το έδαφός της με προορισμό κράτη και εταιρείες που είναι γνωστό ότι προμηθεύουν τον ουκρανικό στρατό, υπονομεύοντας περαιτέρω τον ισχυρισμό του Βούτσιτς για έναν άρρηκτο δεσμό με τη Μόσχα σε μια εποχή πρωτοφανών διαμαρτυριών κατά της 13χρονης διακυβέρνησής του.

Η διαμετακόμιση αντιπροσωπεύει έναν μικρό κρίκο σε μια εκτεταμένη αλυσίδα που έχει διατηρήσει την Ουκρανία εφοδιασμένη με βλήματα πυροβολικού και σφαίρες, στην προκειμένη περίπτωση από ένα εργοστάσιο στη Βοσνία, το οποίο ανήκει στην πλειοψηφία του στο κράτος, με έναν ισχυρό εταίρο από την αμερικανική μειονότητα, έως μια εταιρεία με έδρα την Πράγα στην πρώτη γραμμή μιας πρωτοβουλίας υπό την ηγεσία της Τσεχίας για την υποστήριξη της άμυνας της Ουκρανίας.

Η Σερβία ενέκρινε τη διέλευση μέσω του εδάφους της σχεδόν 1.000 βλημάτων πυροβολικού από τη Βοσνία για λογαριασμό μιας τσεχικής εταιρείας που έχει αναλάβει τον εφοδιασμό του ουκρανικού στρατού με πυρομαχικά. Εικονογράφηση: Igor Vujcic

«Οι δημόσιες αποδείξεις ότι η Σερβία επέτρεψε στα πυρομαχικά να φτάσουν στην Ουκρανία και οι προειδοποιήσεις της Ρωσίας δεν είναι καλές όσον αφορά τη διατήρηση της εικόνας του εαυτού του, την οποία ο Βούτσιτς αφιέρωσε χρόνια για να δημιουργήσει στη χώρα», δήλωσε ο Βουκ Βουκσάνοβιτς, ανώτερος ερευνητής στο Κέντρο Πολιτικής Ασφαλείας του Βελιγραδίου, BCBP.
Πράξη εξισορρόπησης

Το γεγονός ότι η Σερβία βοηθά στην προμήθεια όπλων στην ουκρανική πολεμική προσπάθεια αποτελεί εδώ και καιρό δημόσιο μυστικό: τον Φεβρουάριο του 2023, ένα χρόνο μετά την πλήρη εισβολή της Ρωσίας, το ρωσικό μέσο ενημέρωσης Mash ανέφερε τη χρήση πυραύλων Grad 122 χιλιοστών σερβικής κατασκευής από τον ουκρανικό στρατό. Εβδομάδες αργότερα, το Reuters ανέφερε ένα διαρρεύσαν απόρρητο έγγραφο του Πενταγώνου - την αυθεντικότητα του οποίου δεν μπορούσε να επαληθεύσει ανεξάρτητα - που έδειχνε ότι η Σερβία είχε συμφωνήσει να προμηθεύσει όπλα στο Κίεβο ή τα είχε ήδη στείλει. Στη συνέχεια, τον Ιούνιο του περασμένου έτους, οι Financial Times αποκάλυψαν ότι από το 2022, οι Σέρβοι κατασκευαστές είχαν εξάγει πυρομαχικά αξίας περίπου 800 εκατομμυρίων ευρώ σε δυτικά έθνη, τα οποία στη συνέχεια κατέληξαν στην Ουκρανία μέσω τρίτων χωρών.

Σπάζοντας μια μακροχρόνια πολιτική επίσημης άρνησης, ο Βούτσιτς δήλωσε στους FT : «Δεν μπορούμε να εξάγουμε στην Ουκρανία ή στη Ρωσία... αλλά έχουμε πολλά συμβόλαια με Αμερικανούς, Ισπανούς, Τσέχους, άλλους. Το τι κάνουν με αυτά στο τέλος είναι δική τους δουλειά. (...) Ακόμα κι αν ξέρω [πού καταλήγουν τα πυρομαχικά], αυτή δεν είναι δική μου δουλειά».

Όλα αυτά άλλαξαν στις 23 Ιουνίου του τρέχοντος έτους, όταν ο Βούτσιτς ανακοίνωσε την παύση όλων των εξαγωγών όπλων και πυρομαχικών .

Κάποιοι το είδαν ως απάντηση στη διεθνή κατακραυγή για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις του Ισραήλ στη Γάζα, οι οποίες βασίζονται σε σημαντικές προμήθειες όπλων από τη Σερβία . Ωστόσο, η ανακοίνωση ήρθε την ίδια ημέρα με μια δεύτερη συγκλονιστική δήλωση από το SVR της Ρωσίας, στην οποία ανέφερε ότι οι παραδοσιακοί δεσμοί μεταξύ Σερβίας και Ρωσίας «υπονομεύονται από την απληστία και τον δειλό πολυδιάστατο οπορτουνισμό», από Σέρβους κατασκευαστές όπλων που γνωρίζουν πολύ καλά ότι «οι ρουκέτες και τα βλήματα θα χρησιμοποιηθούν για να σκοτώσουν Ρώσους στρατιώτες και πολίτες σε ρωσικούς οικισμούς».






Ο Πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς (αριστερά) και ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ανταλλάσσουν χειραψία μετά από επίσημη δεξίωση για τους επικεφαλής ξένων αντιπροσωπειών την Ημέρα της Νίκης στη Μόσχα, Ρωσία, 9 Μαΐου 2025. EPA/MIKHAIL METZEL/SPUTNIK/KREMLIN POOL


Χωρίς να εντυπωσιάζεται από την παρασκηνιακή συμμαχία της Σερβίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την ΕΕ, ο Βουκσάνοβιτς δήλωσε ότι η Ρωσία αποφάσισε να χτυπήσει ενώ ο Βούτσιτς ήταν κάτω, αναγκασμένος να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες των διαδηλωτών με επικεφαλής φοιτητές που απαιτούν πρόωρες εκλογές.

«Οι Ρώσοι είδαν ότι ο Βούτσιτς ανοιγόταν υπερβολικά στην κυβέρνηση Τραμπ», δήλωσε στο BIRN. «Βλέπουν ότι είναι επίσης πληγωμένος από εσωτερικά ζητήματα, οπότε θα μπορούσαν να το χρησιμοποιήσουν για να τον φέρουν σε δύσκολη θέση μπροστά στους ψηφοφόρους του και έτσι να μειώσουν τις αποστολές προς την Ουκρανία».

Η πρώτη οργισμένη επιστολή της Ρωσίας προς τη Σερβία, ωστόσο, δεν εμπόδισε το Βελιγράδι να εγκρίνει τη διαμετακόμιση πυρομαχικών που κατασκευάζονταν αλλού προς τους συμμάχους της Ουκρανίας.

Στις 12 Ιουνίου, περίπου δύο εβδομάδες μετά την πρώτη προειδοποίηση της Ρωσίας, το υπουργείο Εσωτερικών της Σερβίας ακολούθησε τα υπουργεία Άμυνας και Εξωτερικών, δίνοντας το πράσινο φως για τη διέλευση 960 φυσιγγίων πυροβολικού HE M107 βοσνιακής κατασκευής, σύμφωνα με τα τελικά έγγραφα έγκρισης που είδε το BIRN.

Δόθηκε άδεια για την περίοδο μεταξύ 12 Ιουνίου και 11 Ιουλίου, μέσω της συνοριακής διέλευσης Σρέμσκα Ράτσα και κατά μήκος των αυτοκινητοδρόμων E70 και E-75 βόρεια προς την Ουγγαρία.

Τα έγγραφα καθορίζουν ως «τελικό χρήστη» – τον τελικό χρήστη του προϊόντος – το τσεχικό υπουργείο Άμυνας, κορυφαίο προμηθευτή όπλων και πυρομαχικών στην Ουκρανία.






Στις 12 Ιουνίου, το υπουργείο Εσωτερικών της Σερβίας, ακολουθώντας τα υπουργεία Άμυνας και Εξωτερικών, έδωσε το πράσινο φως για τη διέλευση 960 βλημάτων πυροβολικού HE M107 βοσνιακής κατασκευής.

Από τη Βοσνία, μέσω Σερβίας

Σύμφωνα με τα έγγραφα που είδε το BIRN, τα βλήματα πυροβολικού πωλούνταν από μια εταιρεία που ονομάζεται Podin doo, με έδρα τη μικρή πόλη Grude, στη νοτιοδυτική Βοσνία.

Η Podin doo είναι εγγεγραμμένη ως εταιρεία που ασχολείται με ακίνητα, αλλά κατέχει επίσης άδεια εξαγωγής στρατιωτικού εξοπλισμού.

Οι ειδικοί σε θέματα όπλων λένε ότι ένα μόνο φυσίγγιο πυροβολικού HE M107 των 155 χιλιοστών κοστίζει μεταξύ 2.000 και 3.500 ευρώ, υπό την προϋπόθεση ότι ο αγοραστής είναι πρόθυμος να περιμένει.


Ο «βασιλιάς ήλιος» της Βοσνίας

Η Podin doo, η εταιρεία εξαγωγής πυρομαχικών, ανήκει στον Ljiljanko Palac, ο οποίος, σύμφωνα με δημοσιεύματα των τοπικών μέσων ενημέρωσης, έχει επιχειρηματικά συμφέροντα σε ακίνητα, κατασκευές και ηλιακή ενέργεια και θεωρείται ότι συνδέεται με το κύριο πολιτικό κόμμα των Κροατών της Βοσνίας, την Κροατική Δημοκρατική Ένωση (HDZ).

Το όνομά του έχει επίσης εμφανιστεί σε μια υπόθεση που αφορά ισχυρισμούς ότι ο Ζντράβκο Μάμιτς, πρώην διευθυντής της ποδοσφαιρικής ομάδας Ντιναμό Ζάγκρεμπ, δωροδόκησε έναν ανώτερο δικαστή στη Βοσνία για να εμποδίσει την έκδοσή του στη γειτονική Κροατία μετά την καταδίκη του εκεί για φοροδιαφυγή και υπεξαίρεση κερδών από μεταγραφές παικτών. Σύμφωνα με τους Βόσνιους εισαγγελείς, μία από τις δωροδοκίες - ένα ρολόι χειρός αξίας 15.000 ευρώ - παραδόθηκε στον δικαστή από τον Πάλατς «ως δώρο», αν και ο Πάλατς δεν έχει κατηγορηθεί σε σχέση με την υπόθεση, ανέφερε η Istraga.ba.

«Αν το θέλετε αμέσως, η τιμή μπορεί να φτάσει μεταξύ πέντε και οκτώ χιλιάδων ευρώ», δήλωσε στο BIRN ο Μπέρκο Ζέσεβιτς, ειδικός στην αμυντική τεχνολογία, με έδρα το Σεράγεβο.

Η ταυτότητα του κατασκευαστή παραμένει ασαφής, όπως και ο λόγος για τον οποίο μια εταιρεία μικρής πόλης, καταχωρισμένη κυρίως ως εμπορία ακινήτων, ενήργησε ως μεσάζων.

Τα έγγραφα διαμετακόμισης που έλαβε το BIRN αναφέρουν μόνο ότι το περιεχόμενο της αποστολής παράγεται από τη «Βοσνία-Ερζεγοβίνη».

Αν και δεν προέρχονται από βοσνιακά αποθέματα, πηγές από τη βιομηχανία όπλων λένε ότι ο πιο πιθανός κατασκευαστής είναι το Pretis, ένα εργοστάσιο που ιδρύθηκε αρχικά όταν η Βοσνία ήταν μέρος της σοσιαλιστικής Γιουγκοσλαβίας και ο μόνος βόσνιος παραγωγός βλημάτων 155 χιλιοστών ως πλήρες προϊόν και όχι απλώς ως μέρος αυτών.

Η Pretis έχει την έδρα της στη Βόγκοσκα, ένα προάστιο της πρωτεύουσας της Βοσνίας, Σεράγεβο, μόλις 1,5 χιλιόμετρα από την Bucan transport doo, μία από τις εταιρείες μεταφορών που αναφέρονται στα έγγραφα διαμετακόμισης ως εταιρείες που μετέφεραν τα βλήματα πυροβολικού μέσω της Σερβίας.

Σύμφωνα με το βοσνιακό μέσο ενημέρωσης Klix.ba, η Τσεχική Δημοκρατία εισήγαγε περισσότερα από 30.000 βλήματα πυροβολικού από την Pretis . Αν και η Pretis ανήκει κατά πλειοψηφία στο βοσνιακό κράτος, η αμερικανική εταιρεία όπλων Regulus Global , η οποία έχει προμηθευτεί όπλα και πυρομαχικά για την Ουκρανία και προηγουμένως τη Συρία, κατέχει μερίδιο 41,5% μέσω μιας υπεράκτιας εταιρείας και πρόσφατα πρότεινε αναβάθμιση της εταιρείας κατά 100 εκατομμύρια δολάρια.

Η Regulus κατέχει επίσης το 25,7% των μετοχών σε έναν άλλο βοσνιακό κατασκευαστή όπλων, την Binas dd, με τον Διευθύνοντα Σύμβουλο της Regulus, Joe Wallis, να δηλώνει στο Al Jazeera Balkans τον Ιούλιο: «Βλέπουμε την ευκαιρία να κατασκευάσουμε κάτι που να εξυπηρετεί τόσο τις ευρωπαϊκές αμυντικές ανάγκες όσο και να βοηθά την οικονομική ανάπτυξη στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη».

Με τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία, ο Wallis είπε ότι το πυροβολικό «επέστρεψε στο επίκεντρο» του σύγχρονου πολέμου.

«Και με τη Ρωσία να εκτοξεύει τόσα πολλά βλήματα, χιλιάδες βλήματα την ημέρα, αυτό ασκεί τεράστια πίεση στα δυτικά αποθέματα και επίσης εκθέτει τα πραγματικά τρωτά σημεία στην αλυσίδα εφοδιασμού», δήλωσε στο AJB.

Η Regulus αναφέρει ότι έχει παραδώσει «περισσότερα από 100.000» βλήματα πυροβολικού 155 χιλιοστών στην Ουκρανία, αν και εμπλέκεται σε δικαστική διαμάχη στο Λονδίνο για μια σύμβαση αξίας 1,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την πώληση τέτοιων βλημάτων στην ουκρανική κυβέρνηση, ανέφερε η FT τον Μάιο.

Ούτε ο Πόντιν ούτε ο Πρέτις απάντησαν σε αιτήματα για σχολιασμό.




Τα μέλη της ομάδας Regulus Global, Paul Ekoniak και Andrew Donafrio, στο πλαίσιο της ετήσιας συνόδου κορυφής της ομάδας εργασίας ΗΠΑ-Ουκρανίας. Φωτογραφία: Printscreen/Ιστότοπος Regulus Global

Τσεχικά  πυρομαχικά

Όπως και η Σερβία, η Βοσνία δεν εξάγει όπλα ή πυρομαχικά απευθείας στην Ουκρανία, λόγω της αντίθεσης των Σερβοβόσνιων υπό τον φιλορώσο ισχυρό άνδρα Μίλοραντ Ντόντικ, πρόεδρο της κυρίως σερβικής οντότητας της Δημοκρατίας Σέρπσκα.

Αντ' αυτού, πυρομαχικά κατασκευασμένα στη Βοσνία πωλούνται σε χώρες του ΝΑΤΟ, ιδίως στην Τσεχική Δημοκρατία, η οποία ηγήθηκε της τσεχικής πρωτοβουλίας πυρομαχικών για την Ουκρανία, η οποία ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2024 ως συνασπισμός κρατών που δεσμεύτηκαν να διατηρήσουν την Ουκρανία εφοδιασμένη με πυρομαχικά σε απάντηση στην επιβράδυνση των προμηθειών στρατιωτικής βοήθειας των ΗΠΑ.

Σύμφωνα με το Biznes.info, οι εξαγωγές του αμυντικού τομέα της Βοσνίας αυξήθηκαν κατακόρυφα το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους , με την Τσεχική Δημοκρατία να είναι ο μεγαλύτερος αγοραστής μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας πυροβολικού, η Omnipol φέρεται να ήταν μία από τις πέντε τσεχικές εταιρείες στις οποίες χορηγήθηκαν αποκλειστικά δικαιώματα μεσιτείας συμβάσεων πυρομαχικών, αν και οι επικριτές έχουν αμφισβητήσει τη διαφάνεια του έργου εν μέσω αναφορών ότι ορισμένες από τις εταιρείες έχουν δεσμούς με κυβερνητικούς αξιωματούχους και χρεώνουν προμήθειες πολύ υψηλότερες από εκείνες των ουκρανικών κρατικών μεσιτών όπλων.

Παρ 'όλα αυτά, ο Τσέχος πρόεδρος Πέτρ Πάβελ ανακοίνωσε τον Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους ότι η πρωτοβουλία υπό την ηγεσία της Πράγας είχε παραδώσει 1,6 εκατομμύρια βλήματα στην Ουκρανία.

Ο Ζέσεβιτς είπε ότι η Βοσνία δύσκολα θα μπορούσε να κατηγορηθεί για το γεγονός ότι τα πυρομαχικά της κατέληγαν στην Ουκρανία, παρά το πιστοποιητικό «τελικού χρήστη» που ανέφερε το τσεχικό υπουργείο Άμυνας ως τον τελικό προορισμό. «Αυτού του είδους οι συμφωνίες συντονίζονται από το ευρωπαϊκό τμήμα του ΝΑΤΟ», δήλωσε ο Ζέσεβιτς στο BIRN.

Δημοσίευση σχολίου

0 Σχόλια